Ἀριθμός Πρωτ. 3024                                                                                                                 Ἐν Ἀθήναις, 28-03/11-04-2020

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ
Πρὸς
ἅπαντα τὸν Ἱερὸν Κλῆρον τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Ἐκκλησίας ἐν Ἑλλάδι

Σεβασμιώτατοι καὶ Θεοφιλέστατοι ἅγιοι Ἀρχιερεῖς,
Πανοσιολογιώτατοι καὶ Αἰδεσιμώτατοι Ἀδελφοὶ καὶ Πατέρες·

Xάρις καὶ εἰρήνη παρὰ Κυρίου τοῦ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν!

Ἐν ὄψει τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Ἑβδομάδος καὶ δεδομένων τῶν δυσχεριῶν εἰς τὸ Ποιμαντικὸν ἔργον ἁπάντων ἡμῶν, ἕνεκα τῆς δημιουργηθείσης ἐκρύθμου καταστάσεως ἐκ τῆς πανδημίας τοῦ Κορωνοϊοῦ καὶ τῶν σχετικῶν μέτρων τῆς ἑλληνικῆς πολιτείας, ἀπευθυνόμεθα εἰς ἕνα ἕκαστον ἐξ Ὑμῶν δίδοντες γενικὰς κατευθύνσεις περὶ τοῦ πρακτέου. Ὡς γνωστὸν εἴχομεν ὑποβάλει εἰς τὸ Ὑπουργεῖον Παιδείας καὶ Θρησκευμάτων ἀπὸ 14/27-3-2020 Ὑπόμνημα αἰτημάτων, ἐκ τῶν ὁποίων ἕτερα μὲν ἱκανοποιήθησαν, ἕτερα ὅμως ὄχι.

1) Ὡς ἐκ τούτου, λοιπόν, ἐπετράπη ἡ νόμιμος τέλεσις τῶν ἱερῶν Ἀκολουθιῶν καὶ Θείων Λειτουργιῶν κεκλεισμένων τῶν θυρῶν παρουσίᾳ μόνον τοῦ ἀναγκαίου προσωπικοῦ τῶν Ἱερῶν Ναῶν (Ἱερέως, Ἱεροψαλτῶν καὶ Νεωκόρου ἤτοι 4 προσώπων) εἰς ἅπαντας τοὺς Ἱεροὺς Ναούς. Εἰς τοὺς Μητροπολιτικοὺς (Καθεδρικούς) Ἱεροὺς Ναοὺς ἐπιτρέπεται ἡ ἐπιπλέον παρουσία ἑτέρων δύο (λ.χ. Ἐπισκόπου καὶ Διακόνου, ἢ ἐν γένει δύο ἄλλων κληρικῶν), ἤτοι συνολικῶς 6 προσώπων. Τοῦτο δέον ὅπως τηρῆται προσεκτικῶς, διότι ὁ νόμος καθιστᾶ ὑπευθύνους τῆς τηρήσεως τῶν ἀνωτέρῳ τοὺς Θρησκευτικοὺς λειτουργοὺς (Ἀρχιερεῖς καὶ Ἱερεῖς).

2) Ἐπετράπη καὶ εἶναι νόμιμος καὶ ἡ διαδικτυακή μετάδοσις τῶν Λειτουργιῶν καὶ Ἀκολουθιῶν, πέραν τῆς τηλεοπτικῆς καὶ τῆς ραδιοφωνικῆς. Εἰς τὴν περίπτωσιν ταύτην ἐπιτρέπεται ἡ παρουσία καὶ τῶν ἀπολύτως ἀναγκαίων μελῶν τοῦ τεχνικοῦ συνεργείου τῆς ἀναμεταδόσεως, τὰ ὁποῖα δὲν πρέπει νὰ ὑπερβαίνουν τὰ 4 πρόσωπα.

3) Ἐπετράπη καὶ εἶναι νόμιμος ἡ τέλεσις Λειτουργιῶν καὶ Ἀκολουθιῶν εἰς τὰς Ἱερὰς Μονὰς ὑπὸ τῶν Ἀδελφοτήτων, ἀλλὰ ἄνευ ἐπισκεπτῶν καὶ παρουσίᾳ ἕως 10 μελῶν τῶν Ἀδελφοτήτων. Δυστυχῶς, δὲν εἶναι κατανοητὸν διατὶ ἐτέθη τοῦτος ὁ ἀριθμητικὸς περιορισμὸς εἰς τὰ μέλη τῶν Ἀδελφοτήτων, τὰ ὁποῖα μετέχουν εἰς τὰς λατρευτικὰς συνάξεις, ἐνῷ ὅλην τὴν ὑπόλοιπον ἡμέραν εὑρίσκονται ἅπαντες ὁμοῦ εἰς τὴν κοινὴν τράπεζαν καὶ τὰ διακονήματα. Ἄλλωστε ὑπάρχουν καὶ μέλη τῆς Ἀδελφότητος τὰ ὁποῖα συνήθως ἀσχολοῦνται καὶ εἰς ἄλλας διακονίας, ἤ παραμένουν εἰς παρακειμένους χώρους τοῦ κυρίως Ναοῦ, ὡς εἰς Παρεκκλήσια, καὶ δύνανται νὰ συμμετέχουν κατὰ τὸν τρόπον τοῦτον. Συνεπῶς, ἡ τήρησις αὐτοῦ τοῦ παραδόξου μέτρου δὲν παρουσιάζει ἰδιαίτερον πρόβλημα ἐκ μέρους τῶν Ἱερῶν Μονῶν τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν.

4) Δυστυχῶς, δὲν συμπεριελήφθη ἡ πρόβλεψις εἰς τοὺς νομίμους λόγους ἐξόδου ἀπὸ τὰς κατοικίας τῶν πολιτῶν ἡ δυνατότης τῶν πιστῶν διὰ μετάβασιν εἰς τοὺς Ναοὺς διὰ τὴν ἀτομικὴν προσευχὴν αὐτῶν πρὸς πνευματικὴν καὶ ἠθικήν των ἐνίσχυσιν. Ἐπιμένομεν ὅτι τὸ αἴτημα τοῦτο εἶναι δίκαιον καὶ ἐφ᾽ ὅσον τηροῦνται τὰ προβλεπόμενα μέτρα ὑγιεινῆς διὰ μετάβασιν καὶ εἰς ἄλλους χώρους (ὑπεραγορὰς καὶ λαϊκὰς ἀγοράς, τραπεζικὰ ὑποκαταστήματα κ.λπ.), οὐδεὶς κίνδυνος ὑφίσταται διὰ τὴν δημοσίαν ὑγείαν. Ἐλπίζομεν ὅτι ἡ κυβέρνησις θὰ λάβῃ τοῦτο ὑπ᾽ ὄψιν αὐτῆς, ὥστε νὰ ἱκανοποιηθῇ προσεχῶς.

5) Δυστυχῶς, δὲν ἐγένετο δεκτὸν τὸ αἴτημα ἡμῶν ὥστε κατὰ τὴν Μεγάλην Ἑβδομάδα καὶ τὴν Ἁγίαν Ἀνάστασιν, νὰ ἐπιτραπῇ ἡ ἔστω ἐκ περιτροπῆς, ἐπ’ ὀλίγον διάστημα χρόνου, ἀνὰ ὁμάδας τῶν 10 ἀτόμων, μετάβασις καὶ παρουσία τῶν πιστῶν ἐντὸς τῶν Ναῶν, τῶν λοιπῶν ἱσταμένων ἐκτὸς τῶν Ναῶν, εἰς ἀπόστασιν 2 μέτρων μεταξύ των καὶ ἀκροωμένων ἀπὸ μεγαφώνων τὰς Ἱερὰς Ἀκολουθίας, ἐπ’ εὐθύνῃ τῶν ἐπιτετραμένων τῶν Ἱερῶν Ναῶν. Διαπιστώνομεν ὅτι τοῦτο τὸ μέτρον ἐφαρμόζεται ἐπιτυχῶς εἰς ἄλλα Ὀρθόδοξα κράτη, ὅπως λ.χ. εἰς τὴν Γεωργίαν, καὶ ἐλπίζομεν ὅτι θὰ παραδειγματισθῇ ἐκ τούτου προσεχῶς καὶ ἡ ἑλληνικὴ κυβέρνησις.

6) Κατόπιν πάντων τούτων, καλοῦνται οἱ Κληρικοὶ τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν νὰ εἶναι ἰδιαιτέρως προσεκτικοὶ εἰς τὴν τήρησιν τῶν καθηκόντων αὐτῶν βάσει τῶν ἰσχυόντων ἐν Ἑλλάδι, ὑπὸ τὴν πλήρη καὶ ἀποκλειστικὴν εὐθύνην των πρὸς ἀποφυγὴν ἐπικινδύνων περιπλοκῶν δι’ αὐτοὺς καὶ τοὺς περὶ αὐτῶν, νὰ ἀπευθύνωνται δὲ εἰς τοὺς κατὰ τόπους Ἀρχιερεῖς αὐτῶν διὰ περαιτέρω διευκρινίσεις καὶ ὁδηγίας, ὥστε νὰ ἐπιτελοῦν τὰ καθήκοντά των κατὰ τὸν καλύτερον τρόπον ἐπ᾽ ὠφελείᾳ τοῦ ποιμνίου. Μὴ λησμονῶμεν ὅτι δὲν εἴμεθα μονάδες, ὥστε νὰ δρῶμεν κατὰ τὸ δοκοῦν συμφώνως πρὸς τὰς ἀπόψεις καὶ ἐπιθυμίας ἡμῶν, ἔστω φαινομενικῶς καλὰς καὶ ἀξιεπαίνους, ἀλλὰ μέλη τοῦ εὐρυτέρου συνόλου τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν, αἱ δὲ πιθαναὶ προσωπικαὶ περιπλοκαὶ ἐκ τῆς διαφοροποιήσεως ἐπὶ τῶν ἀνωτέρω αἱ ἐπισείουσαι αὐστηροτάτας κυρώσεις, θὰ πλήξουν ἡμᾶς ἅπαντας, ὡς καὶ τὴν Ἐκκλησίων ἡμῶν τῶν Γνησίων Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, τὴν ὁποίαν ὀφείλομεν πάντες νὰ ὑπηρετήσωμεν μὲ τὴν μεγαλυτέραν προσοχήν, διάκρισιν καὶ ζῆλον ἐν ἐπιγνώσει.

Ἐπὶ τούτοις, διατελοῦμεν εὐχόμενοι ὑπὲρ τῆς ἄνωθεν ἐνδυναμώσεως Ὑμῶν τε καὶ τοῦ θεοφιλοῦς Ποιμνίου ἡμῶν, κατὰ τὸν Γολγοθᾶν τῆς παρούσης περιστάσεως, εἰς τὴν ὁποίαν παραχωρήσει Θεοῦ περιήλθομεν, ἡ δὲ δοκιμασία νὰ παρέλθῃ συντόμως θείᾳ χάριτι καὶ εὐλογίᾳ! 

Καλὴν Ἀνάστασιν!

Διὰ τὴν Ἱερὰν Σύνοδον

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος 

† Ὁ Ἀθηνῶν Καλλίνικος

ΣΥΝΟΔΙΚΟΝ ΜΗΝΥΜΑ

ἐπὶ τῇ ἐορτῇ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ

 Ὁ Εὐαγγελισμὸς τῆς Θεοτόκου καὶ ἡ «Ἀνάσταση» τῶν Ἑλλήνων

«Εὐαγγελίζου, γῆ, χαρὰν μεγάλην· αἰνεῖτε, οὐρανοί, Θεοῦ τὴν δόξαν».

«Τὸ ἀπ' αἰῶνος μυστήριον, ἀνακαλύπτεται σήμερον, καὶ ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, Υἱὸς ἀνθρώπου γίνεται...»

Ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ,

Μὲ τὸ ἄγγελμα τοῦ καλοῦ μηνύματος ἀπὸ τὸν Ἀρχιστράτηγο Γαβριὴλ πρὸς τὴ Μαριὰμ «Χαῖρε κεχαριτωμένη Μαρία, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ» καὶ μὲ τὴν καρδιακὴ ἀποδοχὴ Ἐκείνης, «Ἀμήν, ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά σου», χαρὰ πλημμύρισε τὴν ἀνθρωπότητα.

Ἡ αἰώνια ταλαιπωρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους μετὰ τὴν ἐξορία τῶν πρωτοπλάστων καταργεῖται κι ἔρχεται ἡ συμφιλίωση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Δημιουργὸ Θεό.

Ὁ Θεὸς δέχεται νὰ γίνει ἄνθρωπος ὡς νέος Ἀδὰμ διὰ μέσου τῆς Ἀειπαρθένου Θεοτόκου, γιὰ νὰ κάνει τὸν ἄνθρωπο Θεὸ κατὰ χάριν. Ἀναπαύεται ὁ Θεὸς στὸ Πανάγιο πρόσωπο, στὴν Ἁγνὴ Μαριάμ, ἡ ὁποία μὲ ἀνυπόκριτη ταπείνωση δέχθηκε «Τὸν ἀχώρητο παντὶ» στὰ μητρικά της σπλάχνα. Ἡ ἄδολη συγκατάθεσή της στὸ προαιώνιο θέλημα τοῦ Θεοῦ Πατρὸς γνωρίζει καὶ χαράσσει στὸν ἄνθρωπο τὸ δρόμο τῆς ἐλεύθερης ὑπακοῆς διὰ τῆς ὁποίας θὰ ἀξιωθεῖ τῆς Θεώσεως. Ὁ Εὐαγγελισμὸς τῆς Κυρίας Θεοτόκου ποὺ σήμερα, 25η Μαρτίου, ἑορτάζουμε, ἡμέρα κατὰ τὴν ὁποία ἡμερολογιακὰ ἔγινε καὶ ἡ ἔνδοξος Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας, εἶναι ἑορτὴ ἐλπίδας καὶ χαρᾶς· μὲ προσδοκία τὴν ἐπανένταξή μας, ὡς ἐλεύθεροι πλέον ἀπὸ τὴν τυραννία τοῦ διαβόλου, στὴ Ζωή, στὸ Φῶς, στὴ χώρα τῶν Δικαίων.

Αὐτὴ τὴν ἐλπίδα καὶ τὴ χαρὰ εἶχαν κρυμμένη στὰ μύχια της ψυχῆς τοῦ νοὸς καὶ τῆς καρδιᾶς τους οἱ ἀλήστου μνήμης προπάτορές μας, ὅταν μετὰ ἀπὸ τετρακόσια χρόνια δουλείας κάτω ἀπὸ τὴν ὀθωμανικὴ θηριωδία, κατάφεραν νὰ ὁδηγήσουν τὸ ἀνυπεράσπιστο Ἔθνος τῶν Ρωμιῶν στὴν Ἀνάστασή του, στὴν ποθούμενη ἐλευθερία. Ἀνυπεράσπιστοι, κατατρεγμένοι, ταπεινωμένοι, εὐτελισμένοι, προδομένοι κατάφεραν νὰ ἀνατρέψουν τὰ δεδομένα. Μόνη τους δύναμη καὶ παρηγοριὰ ἡ πίστη στὴ βοήθεια τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ καὶ στὴν ἐπαναλαμβανόμενη μεσιτεία τῆς Κυρᾶς Παναγιᾶς.

Ἦταν ἀδιανόητο μία ἀριθμητικὰ μικρὴ μερίδα Ἑλλήνων νὰ ἀντισταθοῦν καὶ νὰ σηκώσουν κεφάλι στὴ μεγάλη ὀθωμανικὴ κυριαρχία. Τότε ἀκούστηκε ξανὰ αὐτὸ ποὺ ψάλλουμε στὸν Εὐαγγελισμὸ τῆς Θεοτόκου «ὅπου Θεὸς δὲ βούλεται, νικᾶται φύσεως τάξις», ὅπου ἐπεμβαίνει ὁ Θεὸς καταργοῦνται οἱ νόμοι τῆς φύσεως καὶ πολὺ περισσότερο οἱ νόμοι τῶν ἀνθρώπων. Κάτι ἀνάλογο ἔγινε καὶ μὲ τοὺς Ἕλληνες πρὶν ἀπὸ 199 χρόνια. Ὅσο ἀδύνατον ἦταν οἱ λίγοι νὰ ἐκτοπίσουν τοὺς πολλούς, τόσο ἐφικτὴ τελικὰ κατέστη ἡ παλιγγενεσία τοῦ Ἔθνους μας. Τὴν κατάργηση τοῦ φυσικοῦ νόμου καὶ τὴ θεία παρέμβαση προκάλεσε τὸ «ἱερόν» τοῦ σκοποῦ τῶν Ἑλλήνων ἡρώων, «ὁ ἀγὼν γιὰ τοῦ Χριστοῦ τὴν πίστη τὴν Ἁγία καὶ τῆς Πατρίδος τὴν ἐλευθερία».

Ἀρχιερεῖς, Ἱερεῖς, Μοναχοί, Μοναχές, σύσσωμα τὰ Μοναστήρια, ὅλοι μαζὶ κι ὁ καθένας εἰδικά, Πατροκοσμᾶς, Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανός, Σαλώνων Ἠσαΐας, Ἀθανάσιος Διάκος, Κυβερνήτης Ἰωάννης Καποδίστριας, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Κωνσταντῖνος Κανάρης, Ὀδυσσέας Ἀνδροῦτσος, Ρήγας Φεραῖος, Διονύσιος Σολωμός, Μακρυγιάννης καὶ πόσοι ἄλλοι ἁγνοὶ ἀγωνιστὲς στὸ πεδίο τῆς μάχης, στὸ πεδίο τῆς πολιτικῆς, στὸ πεδίο τῶν γραμμάτων, θυσιάστηκαν καὶ ὑπέστησαν θάνατο, ἐξορία, φυλάκιση, βασανιστήρια, γιὰ νὰ ἐκπληρώσουν τὸ ὅραμά τους, νὰ ὁδηγήσουν τὸ Ἔθνος στὴν ἐλευθερία τὴν ὁποία μας κληροδότησαν.

Καὶ τὰ κατάφεραν, γιατί εἶχαν δίπλα τους, συνοδοιπόρο καὶ ὑποστηρικτὴ τὴν Ὑπέρμαχο Στρατηγό, τὴν Κυρία τῶν Ἀγγέλων, τὴν Παναγία μας· ἐκείνη, στῆς ὁποίας τὰ εἰκονίσματα ὅλοι ἔνδακρεις προσέτρεχαν, γονάτιζαν καὶ τὴν παρακαλοῦσαν νὰ σώσει τὸ γένος μας. Νὰ σώσει τὸ γένος των Ἑλλήνων, εἴτε ἀπὸ τὴν τῶν τετρακοσίων ἐτῶν σκλαβιὰ ὑπὸ τῶν Ἀγαρηνῶν, εἴτε ἀπὸ τὶς νόσους τῆς πανώλης καὶ τῆς φυματίωσης ποὺ κατὰ περιόδους μᾶς ταλαιπώρησαν.

Κοιτάζοντας τὸ ἡρωικὸ παρελθόν μας μὲ συνέπεια καὶ προσοχή, παραδειγματιζόμαστε γιὰ τὸ παρὸν καὶ τὸ μέλλον. «Τὰ ἀδύνατα παρὰ ἀνθρώποις δυνατὰ παρὰ τῷ Θεῷ ἐστιν». Εἶναι ἀποδεδειγμένο ὅτι ἡ δύναμη τῆς πίστης τῶν Ὀρθοδόξων ἑλκύει τὴν πρεσβεία Της. Μὲ τὴν ἐλπίδα πὼς ἡ μεσιτεία Της μᾶς ἀκολουθεῖ εἰς τὸ διηνεκές, ἔχουμε εὐθύνη καὶ χρέος νὰ προσευχόμαστε ἀπὸ καρδιᾶς.

Καὶ ἐμεῖς σήμερα ὁ ἱερὸς κλῆρος καὶ ὁ θρησκευόμενος λαὸς τοῦ Θεοῦ ἑνωμένοι γονυκλινῶς προσευχόμαστε στὸ Πανάγιο της Πρόσωπο νὰ ἀκούσει γιὰ μία ἀκόμη φορὰ τὶς ἱκετευτικὲς δεήσεις μας, νὰ στηρίξει ὅλους ἐμᾶς σὲ κάθε δυσκολία καὶ νὰ μᾶς ἀπαλλάξει ἀπὸ ὁρατοὺς καὶ ἀοράτους ἐχθροὺς πού απειλούν την ἐλευθερίας μας.

Ἔχοντας πίστη στὸν Ἀληθινὸ Θεό, μὲ δέος, μὲ κατάνυξη καὶ μὲ χαρά, ἀναθέτουμε ὅλες μας τὶς ἐλπίδες στὴν Εὐαγγελίστρια, νὰ μὴν ἐγκαταλείψει τὴν Ἑλλάδα μας, καὶ ὁλόκληρο τὸ ἀνθρώπινο γένος, ἰδιαιτέρως αὐτές τις στιγμές που παγκοσμίως ἡ ἀνθρωπότητα ἀπειλεῖται ἀπό τὸν θανατηφόρο κορονοϊό.

Εἴθε ἡ Προστασία καὶ ἡ Σκέπη τῆς Παναγίας μας νὰ σώζουν τὸ γένος τῶν πιστῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν καὶ νὰ μᾶς ἐπισκιάζουν στὸν δύσκολο ἀγῶνα τῆς ζωῆς ὅλων μας. 

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος
+ Ὁ Ἀθηνῶν Καλλίνικος
καὶ ἅπαντα τὰ Μέλη τῆς Ἱερᾶς Συνόδου