- Εμφανίσεις: 2968
Μνήμες από την Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Το « Ελληνικόν Φροντιστήριον Τραπεζούντος» ή «Φάρος της Ανατολής»
« Ελληνικόν Φροντιστήριον Τραπεζούντος» ή «Φάρος της Ανατολής»
19η Μαΐου 2023- 19η Μαΐου 1919 104 χρόνια από την τελική φάση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Στις 19 Μαΐου 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα για να ξεκινήσει τη δεύτερη και πιο άγρια φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας, υπό την καθοδήγηση των γερμανών και σοβιετικών συμβούλων του. Μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 οι Ελληνοπόντιοι που έχασαν τη ζωή τους ξεπέρασαν τους 200.000, ενώ κάποιοι ιστορικοί μιλούν για 350.000. Η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε ομόφωνα στις 24 Φεβρουαρίου 1994 την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού. Στο αφιέρωμά μας με αφορμή την ημέρα αυτή, θα ασχοληθούμε με τον κορυφαίο φορέα εκπαίδευσης του Ποντιακού Ελληνισμού το «Φροντιστήριο Τραπεζούντας»
Το Ελληνικό Φροντιστήριο της Τραπεζούντας ή «Φάρος της Ανατολής» υπήρξε ο σημαντικότερος εκπαιδευτικός οργανισμός της Τραπεζούντας. Ιδρύθηκε το 1682 από το Σεβαστό Κυμινήτη και κατά τη λειτουργία του συνέβαλε στην εμφάνιση των σημαντικότερων διανοούμενων του Πόντου. Το σχολείο άρχισε να λειτουργεί τον 17ο αιώνα, δεν ήταν όμως αρχικά σε υψηλή εκτίμηση, όμως ήταν το μοναδικό σε όλη τη περιοχή. Με τον καιρό καθιερώθηκε και άρχισε η αναγνώρισή του, ενώ πήρε την επωνυμία Φροντιστήριο. Στην καθιέρωσή του συνετέλεσαν μεταξύ άλλων οι ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας Μουρούζης και Υψηλάντης, που στις αρχές του 18ου αιώνα άρχισαν να το επιχορηγούν οικονομικά, με σκοπό τη γενικότερη ανάδειξη και βελτίωσή του. Το όνομα Φροντιστήριο φέρεται να το έλαβε περί το 1682. Στους βασικούς ευεργέτες του Φροντιστηρίου περιλαμβάνονται επίσης πλούσιοι Έλληνες έμποροι, όχι μόνο από την περιοχή της Τραπεζούντας, αλλά και από αλλού, κυρίως τη Ρωσία και τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Στο ίδρυμα δίδαξαν από τον 17ο αιώνα διάφοροι διδάσκαλοι όπως ο Τραπεζούντιος Σεβαστός Κυμινήτης, ο Σάββας Τριανταφυλλίδης, ο Σάββας Κωνσταντινίδης, ο Περικλής Τριανταφυλλίδης κ.ά. Με διάταγμα του Βασιλέως Γεωργίου του Α΄ το ίδρυμα αναγνωρίσθηκε και επίσημα ως ισότιμο ελληνικό Γυμνάσιο με τον τίτλο "Ελληνικόν Φροντιστήριον Τραπεζούντος". Λειτούργησε, παρά τις δυσκολίες, μέχρι το 1921 και η προσφορά του υπήρξε πολύ σημαντική στην πνευματική και ηθική ανάπλαση των Ελληνοποντίων, στην ανάπτυξη της εθνικής τους συνείδησης, καθώς και στην κατάρτιση δασκάλων για τις εκεί κοινότητες.
Η πρώτη του έδρα κατά την ίδρυση του, ήταν μετόχι της Παναγίας Σουμελά. Το τελευταίο μεγαλοπρεπές κτίριο του Φροντιστηρίου, το οποίο θεμελιώθηκε το 1898 και αποπερατώθηκε το 1902, βρισκόταν στα βράχια της παραλίας της Τραπεζούντας. Ήταν τριώροφο σε σχήμα Π, είχε 36 αίθουσες, κεντρική θέρμανση, και στην πλευρά που έβλεπε στη θάλασσα υπήρχαν 2 επιπλέον όροφοι όπου στεγάζονταν το ανοικτό και κλειστό γυμναστήριο. Στο ισόγειο υπήρχαν οι αίθουσες ωδικής της Φιλαρμονικής Τραπεζούντας, η τραπεζαρία των μαθητών, το ιματιοφυλάκιο και στεγάζονταν σύλλογοι που με κάποιο τρόπο σχετίζονταν με το Φροντιστήριο, όπως ο σύλλογος «Ξενοφών». Στον πρώτο όροφο στεγάζονταν οι τάξεις του Δημοτικού και τμήμα του Σχολαρχείου, ενώ στο δεύτερο οι υπόλοιπες τάξεις του Σχολαρχείου, το Γυμνάσιο και το Αναγνωστήριο. Το κτίριο ακόμη διέθετε εσωτερική μεγάλη αυλή πίσω. Λειτούργησε με διευθυντή το Ματθαίο Παρανίκα ως το 1921, παρ' όλες τις δυσκολίες που είχαν τα τελευταία έτη δημιουργηθεί από τις αναταραχές που είχαν ξεσπάσει στην περιοχή του Πόντου μετά το 1908, εξαιτίας του κινήματος του Νεοτούρκων και οι οποίες διήρκεσαν μέχρι και το 1922, έτος της Μικρασιατικής Καταστροφής, οπότε και εκτοπίστηκε εντελώς το ελληνικό στοιχείο από την περιοχή της Μ. Ασίας και του Πόντου.
Από την αρχή της λειτουργίας του Φροντιστηρίου, στόχος του ήταν η διαμόρφωση ελληνικής και χριστιανικής συνείδησης. «Κύριο μέλημά του ιδρυτή του , Σεβαστού Κυμινήτη, ήταν η πνευματική ανάπτυξη των συμπατριωτών του και η ηθική και δογματική ενίσχυσή τους, ώστε να αντισταθούν στους διωγμούς των Τούρκων και στην προπαγάνδα των καθολικών». Αν και το Φροντιστήριο ιδρύθηκε κατά το πρότυπο της Σχολής του Φαναρίου, οι συνθήκες κάτω από τις οποίες λειτουργούσε κατά τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής του δεν πρόδιδαν την εξέλιξη που θα ακολουθούσε και τη σπουδαιότητά του. Από επιστολή του Κυμινήτη προς τον δάσκαλό του Ιωάννη Καρυοφύλλη πληροφορούμαστε ότι οι πρώτοι μαθητές του ήταν συνολικά 20.
Τον Σεβαστό Κυμινήτη διαδέχθηκε το 1689 στη διεύθυνση του Φροντιστηρίου ο Θεόδωρος ο Συμεώνος, ο οποίος παρέμεινε μέχρι το 1692. Αν και για το διάστημα 1692-1720 δεν έχουμε πληροφορίες για τους διευθυντές και τους δασκάλους του Φροντιστηρίου, ωστόσο υπάρχουν μαρτυρίες ότι παρέμεινε ανοικτό όλο αυτό το διάστημα. Το 1720 τη διεύθυνση του Φροντιστηρίου την ανέλαβε ο Νικόδημος. Η μακρόχρονη σχολαρχία του και οι προσπάθειες που κατέβαλε για την ανανέωση της σχολής με την ίδρυση βιβλιοθήκης συνετέλεσαν ώστε από τη δεύτερη δεκαετία του 18ου αιώνα η σχολή να είναι γνωστή με το όνομα «Κοσμική Σχολή Νικόδημου». Την περίοδο αυτή αφιερώθηκαν στο Φροντιστήριο τα βιβλία του Γ. Υπομενά, κίνηση που αποτέλεσε αφορμή για την ίδρυση βιβλιοθήκης.
Ιστορία του Φροντιστηρίου
Η περίοδος από το 1817 ως το 1922, παρά τα όποια προβλήματα που κατά καιρούς παρουσιάστηκαν, χαρακτηρίστηκε από τη διαρκή προσπάθεια αναβάθμισης του Φροντιστηρίου της Τραπεζούντας, αναβάθμιση η οποία κατέληξε στην αναγνώρισή του ως πλήρες Γυμνάσιο, ισότιμο των Γυμνασίων του ελληνικού κράτους, στο τέλος του 19ου αιώνα. Η άνθηση του την περίοδο αυτή, και ιδιαίτερα μετά το 1860, οφειλόταν στο ενδιαφέρον ολόκληρης της κοινότητας της Τραπεζούντας για τα εκπαιδευτικά πράγματα της πόλης: απλοί πολίτες, η Μητρόπολη και τα μοναστήρια συνέβαλαν, ο καθένας με το ύψος της επιχορήγησης που μπορούσε, στην ανοδική του πορεία.
1817-1850 η ανασύσταση του Φροντιστηρίου
Το Φροντιστήριο ανασυστάθηκε από τον Σάββα Τριανταφυλλίδη το 1817, στο πλαίσιο του αυξημένου ενδιαφέροντος για την παιδεία που προκάλεσε το κίνημα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Οι διάδοχοι του Σάββα Τριανταφυλλίδη, που πέθανε το 1823, μέχρι το 1840 εναλλάσσονταν τακτικά στη σχολαρχία του Φροντιστηρίου, συχνά και μέσα στο ίδιο έτος, με αποτέλεσμα να διαψευστούν προσωρινά οι ελπίδες για πιο εύρυθμη και πιο αποδοτική λειτουργία του. Η ανώμαλη αυτή κατάσταση ανατράπηκε κατά τη σχολαρχία του Αντώνη Καμπούρογλου, ο οποίος δίδαξε στο Φροντιστήριο μέχρι το 1842. Το Φροντιστήριο περιλάμβανε τότε μόνο δύο τάξεις ελληνικές –όπου διδάσκονταν μόνο ελληνικά και θρησκευτικά–, ενώ παραλείπονταν όλα τα υπόλοιπα μαθήματα. Ενώ οι απόφοιτοί του μέχρι τότε, όταν πήγαιναν στην Αθήνα να συνεχίσουν τις σπουδές τους, κατάφερναν να καταταγούν στην πρώτη τάξη του Γυμνασίου, από το 1840 και μετά κρίνονταν ικανοί για ανώτερες σπουδές και αρκετοί στέλνονταν με έξοδα της κοινότητας, με την υποχρέωση να επιστρέψουν και να διδάξουν στην ιδιαίτερή τους πατρίδα.
1850-1902 η περίοδος της ακμής
Διάδοχος του Αντώνη Καμπούρογλου ήταν το 1844 ο Περικλής Τριανταφυλλίδης. Την περίοδο 1850-1855 η ζωή του Φροντιστηρίου χαρακτηρίστηκε από βαθιά κρίση που οφειλόταν σε ενδοκοινοτικές συγκρούσεις. Αποτέλεσμα ήταν να καμφθεί για ένα διάστημα η διαρκής πρόοδος του Φροντιστηρίου και να μειωθεί ο αριθμός των μαθητών που φοιτούσαν σε αυτό, εξέλιξη που ωστόσο ήταν παροδική και ανατράπηκε αμέσως μετά την αποκλιμάκωση της κρίσης. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1850 αυξήθηκαν τόσο οι μαθητές του σχολείου όσο και οι τάξεις που λειτουργούσαν και τα μαθήματα που διδάσκονταν, αφού προστέθηκαν τα γαλλικά. Πάντως η διδασκαλία των αρχαιοελληνικών μαθημάτων και την περίοδο αυτή κυριαρχούσε έναντι της Φυσικής και της Χημείας, που βρίσκονταν σε δεύτερη μοίρα. Ήδη από την εποχή αυτή είχε ψηφιστεί ετήσιο κονδύλι για τον εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης, που φαίνεται να ενδιέφερε ολόκληρη την κοινότητα.
Οι σχέσεις με το ελληνικό κράτος συσφίχθηκαν στο τέλος του 19ου αιώνα, αφού το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας αναγνωρίστηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών ως πλήρες Γυμνάσιο, ισότιμο των ελληνικών. Αποτέλεσε έτσι το μόνο αναγνωρισμένο Γυμνάσιο του Πόντου μέχρι τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα, οπότε αναγνωρίστηκε και το Γυμνάσιο Αμισού. Τα μαθήματα που διδάσκονταν ήταν ίδια με αυτά των γυμνασίων της Ελλάδας (Ελληνικά, Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία και Γυμναστική). Επίσης, ως ξένες γλώσσες διδάσκονταν τα Γαλλικά, τα Τούρκικα και τα Ρωσικά. Από τα σημαντικότερα ονόματα διδασκόντων ήταν οι Περικλής Τριανταφυλλίδης, Κωνσταντίνος Ξανθόπουλος, Γ. Κ. Παπαδόπουλος, Ι. Παρχαρίδης, Μ. Παρανίκας, Ν. Λιθοξόος, Ευθ. Γραμματικόπουλος.
20ός αιώνας η πλήρης ανάπτυξη του Φροντιστηρίου
Η περίοδος αρμονικής λειτουργίας του Φροντιστηρίου διήρκεσε ως τη νέα ενδοκοινοτική κρίση του 1893, η οποία κράτησε τέσσερα περίπου χρόνια. Η νέα περίοδος από το 1897 χαρακτηρίστηκε από την ανέγερση μεγαλοπρεπούς κτηρίου στο οποίο στεγάστηκε το Φροντιστήριο μέχρι το 1921. Από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι τα τελευταία χρόνια της λειτουργίας του, στο κτήριο του Φροντιστηρίου στεγάζονταν τετρατάξιο Δημοτικό, τριτάξιο Σχολαρχείο και πεντατάξιο Γυμνάσιο. Στην πραγματικότητα λειτουργούσαν στο Φροντιστήριο δύο γυμνάσια, αφού εξαιτίας του πλήθους των μαθητών κάθε τάξη ήταν χωρισμένη σε δύο τμήματα. Περιλάμβανε κλασικό και εμπορικό τμήμα και τα μαθήματα που διδάσκονταν ήταν αντίστοιχα με της Ελλάδας. Στην Εμπορική Σχολή του Φροντιστηρίου φοιτούσαν απόφοιτοι της δευτέρας τάξεως του Γυμνασίου. Από το 1907, στη σχολαρχία του Ν. Λιθοξόου, άρχισε να λειτουργεί στο Φροντιστήριο στοιχειώδες διδασκαλείο. Γνωστά ονόματα δασκάλων ως τον Νοέμβριο του 1921, οπότε σταμάτησε η λειτουργία του Φροντιστηρίου, ήταν οι: Μ. Χειμωνίδης, Καπνιάς, Αθανασιάδης, Λαζαρίδης, Κανανίδης, Τζιράχ, Μαυρίδης, Χρυσουλίδης, Στρουθόπουλος, Ισμαήλ Βασιλειάδης, Φ. Χειμωνίδης και Φωστηρόπουλος. Η φήμη και ακτινοβολία του Φροντιστηρίου ήταν τόσο μεγάλη ώστε σε αυτό συνέρρεαν μαθητές, όχι μόνο από την επαρχία της Τραπεζούντας, αλλά και από τις υπόλοιπες επαρχίες του Πόντου, όπως και από τις ελληνικές κοινότητες της Ρωσίας. Και οι απόφοιτοι του Φροντιστηρίου στέλνονταν δάσκαλοι σε ολόκληρο τον Πόντο και τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας.
Το 1923 δόθηκε το οριστικό τέλος του με τη Συνθήκη της Λωζάννης. Σήμερα, το Φροντιστήριο συνεχίζει να στεγάζει τους φοιτητές της Τραπεζούντας.
Η λειτουργία του Φροντιστηρίου
Τα μαθήματα ξεκινούσαν περίπου στα μέσα Σεπτεμβρίου, ενώ η λήξη της σχολικής χρονιάς ήταν στα μέσα Ιουνίου. Πέρα από τις δίμηνες καλοκαιρινές διακοπές, υπήρχαν οι εορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα, όπου τα μαθήματα διακόπτονταν για μερικές ημέρες, και η εορτή των Τριών Ιεραρχών, η οποία γιορταζόταν με μεγαλοπρέπεια. Εθνικές εορτές δε γιορτάζονταν ούτε ελληνικές ούτε τουρκικές. Σχετικά με το ωρολόγιο πρόγραμμα, τα μαθήματα διαρκούσαν από τις 8 το πρωί ως τις 12 το μεσημέρι, για να επαναληφθούν στις 2 το απόγευμα και να διακοπούν στις 4. Το Σάββατο δεν υπήρχαν απογευματινά μαθήματα, ενώ η Κυριακή ήταν αργία. Η διδακτική ώρα διαρκούσε 45 λεπτά και ακολουθούσε 5λεπτο διάλειμμα. Στις δύο πρώτες ώρες διδάσκονταν τα ελληνικά, ενώ την τρίτη τα μαθηματικά, η φυσική ή η χημεία. Τις απογευματινές ώρες διδάσκονταν τα υπόλοιπα θεωρητικά μαθήματα. Το διδακτικό έτος χωριζόταν σε δύο εξάμηνα. Στο τέλος κάθε εξαμήνου γίνονταν γραπτές εξετάσεις. Οι εξετάσεις του β’ εξαμήνου ήταν πάνω σε όλη την ύλη και ήταν καθοριστικές για την προαγωγή ή την απόλυση του μαθητή καθώς δεν προβλεπόταν επανεξέταση σε περίπτωση αποτυχίας. Οι απολυτήριες εξετάσεις συνοδεύονταν και από ειδική δημόσια τελετή, στην οποία συμμετείχαν όλα τα επίσημα πρόσωπα της τότε κοινωνίας της Τραπεζούντας, ενώ αποτελούσε και μια από τις λίγες εκδηλώσεις που είχαν καθαρά εθνικό χαρακτήρα. Η τελική βαθμολογία σε κάθε μάθημα ήταν το αποτέλεσμα των γραπτών εξετάσεων και των δύο εξαμήνων, συμψηφιζόμενο με εκείνο των προφορικών, καθημερινών εξετάσεων. Η κλίμακα αξιολόγησης, σύμφωνα με τα απολυτήρια που σώζονται μέχρι σήμερα, ήταν: άριστα: 6—5,5 / λίαν καλώς: 5,5—4 / καλώς: 4—3
Ο εθνοποιητικός ρόλος του Φροντιστηρίου
Η δράση του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας μετά το 1860 εντάχθηκε στο ευρύτερο πλαίσιο της δημιουργίας εθνοτικής ταυτότητας κυρίως μέσα από τη σύνδεσή του με το γενικότερο κλίμα της εποχής και τη διάθεση για ανακάλυψη της τοπικής ιστορίας καθώς και τη θεμελίωση και τη διαχείριση πολιτισμικών δεσμών με την κλασική αρχαιότητα. Αποτέλεσε το κέντρο όπου φοίτησαν ή δίδαξαν οι σημαντικότεροι λόγιοι του Πόντου, οι άνθρωποι που μέσα από πολύπλευρο έργο πέραν του διδακτικού εργάστηκαν για τη συγκρότηση εθνικού χώρου στην περιοχή. Οι άνθρωποι αυτοί, καθώς και πολλοί ακόμα που φοίτησαν στο Φροντιστήριο, αποτελούσαν τους λόγιους κύκλους του Πόντου, και το έργο τους, διδακτικό και συγγραφικό , συνετέλεσε στη δημιουργία μιας διακριτής ταυτότητας, της ποντιακής. Ο κεντρικός ρόλος του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας στη συγκρότηση της εθνικής ποντιακής ταυτότητας καταφαίνεται και από τη σχέση του με τους υπόλοιπους συλλόγους της πόλης. Στο χώρο του Φροντιστηρίου στεγάζονταν τα γραφεία του συλλόγου «Ξενοφών» και αίθουσες της φιλαρμονικής της πόλης, καθώς φαίνεται να λειτουργούσε ως σημείο αναφοράς για ολόκληρη την εκπαιδευτική δραστηριότητα του Πόντου.
Μετονομασίες
Στο πλαίσιο της συγκρότησης της εθνικής κοινότητας εντάσσονται και οι εξαρχαϊσμοί των ονομάτων που συντελέστηκαν στο Φροντιστήριο από τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και μετά. Μετά την ανανέωση και το κλίμα ελευθερίας που δημιούργησε η εφαρμογή των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων με τις διακηρύξεις για την ισότητα όλων των υπηκόων της αυτοκρατορίας ανεξαρτήτως θρησκεύματος, ξεκίνησε ένα κύμα εξελληνισμού και εκχριστιανισμού των ανθρωπωνυμίων. Το ρεύμα αυτό είχε ήδη ξεκινήσει από τις δύο πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα αλλά αφορούσε μικρούς κύκλους διανοουμένων. Οι πληροφορίες που έχουμε για τις μετονομασίες στο Φροντιστήριο Τραπεζούντας αφορούν τα επώνυμα των μαθητών. Οι εξελληνισμοί αυτοί, στην πραγματικότητα πρόκειται για μεταφράσεις του τουρκικού επωνύμου, είχαν στόχο με την αλλαγή του επωνύμου του παιδιού να επηρεαστεί στο μέλλον το επώνυμο ολόκληρης της οικογένειας. Τέτοια εξελληνισμένα επίθετα ήταν για παράδειγμα τα ακόλουθα: Έξογλου -Ξυνόπουλος, Ελατζόγλου-Ελαττόπουλος, Ατζεμόγλου-Περσόπουλος, Ταραχτζόγλου-Κτενίδης και Καζκερτανόγλου-Χηνολαιμίδης.
Το Φροντιστήριο Τραπεζούντας στην Ελλάδα
Η ιστορία του Φροντιστηρίου συνεχίστηκε στη μητροπολιτική Ελλάδα, στην πόλη της Θεσσαλονίκης, μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών έπειτα από τη Σύμβαση Ανταλλαγής, η οποία υπογράφηκε στο περιθώριο της Συνθήκης της Λωζάννης. Το «Οκτατάξιον Γυμνάσιον Καλαμαριάς» ιδρύθηκε ως αυτόνομο σχολείο, τη σχολική χρονιά 1946-1947. Ήδη από το 1943 στην Καλαμαριά λειτουργούσε Γυμνάσιο ως παράρτημα του Ε΄ Γυμνασίου Αρρένων Θεσσαλονίκης. Στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1964-1965 τα Γυμνάσια αυτονομήθηκαν από τα Λύκεια. Έτσι το Γυμνάσιο Καλαμαριάς λειτούργησε αυτόνομα στο κτίριο του σημερινού Δημαρχείου. Τον Σεπτέμβριο του 1965 τέθηκε από τον τότε πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου ο θεμέλιος λίθος του σημερινού διδακτηρίου. Το οποίο εγκαινιάστηκε το 1970. Το σχολικό έτος 1967-1968 το Γυμνάσιο γίνεται ξανά εξατάξιο και μετονομάζεται σε «Μικτόν Γυμνάσιον Καλαμαριάς». Είναι το πρώτο μικτό Γυμνάσιο στη Θεσσαλονίκη. Το 1973, το «Μικτόν Γυμνάσιον Καλαμαριάς» λαμβάνει το προσωνύμιο «Φροντιστήριο Τραπεζούντας». Κατά τη μεταρρύθμιση του 1976-1977 το σχολείο μετονομάστηκε σε «Α’ Μικτό Γυμνάσιο Καλαμαριάς». Το 2008, το 1ο Γυμνάσιο Καλαμαριάς μετονομάστηκε, για δεύτερη φορά στη μακρά ιστορία του, σε «1ο Γυμνάσιο Καλαμαριάς – Φροντιστήριον Τραπεζούντος». Σήμερα το σχολείο στεγάζεται μαζί με το 1ο ΓΕΛ Καλαμαριάς στο κτίριο της οδού Χηλής 12.
Δ.Σ.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Χάρτης που επισημαίνει τη Ριζούντα, την Τραπεζούντα και το Βατούμ.
Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας όπως είναι σήμερα (φωτ.: panoramio.com)
Το Φροντιστήριο Τραπεζούντας σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ου αιώνα.
Απολυτήριο του "Φροντιστηρίου Τραπεζούντας", 1909
Τριμηνιαίος έλεγχος του "Ελληνικού Φροντιστηρίου Τραπεζούντος", Δεκέμβριος 1917
Απόφοιτοι του "Φροντιστηρίου Τραπεζούντας" με τους καθηγητές τους, 1903
Μαθήτριες του "Παρθεναγωγείου Τραπεζούντος" με την καθηγήτριά τους Ιφιγένεια Διονυσιάδου, 1917
Μαθητές και καθηγητές της σχολής, 1911 (Άγνωστος - Επιτροπή Ποντιακών Μελετών)
Ελληνοπόντοι Μαθητές του Φροντιστηρίου, φορώντας τη στολή του σχολείου, με τους καθηγητές τους. Δεύτερη σειρά καθιστών: Λαγγιτίδης (παιδονόμος), Θωμαΐδης (δάσκαλος), Μοσχίδης (καθηγητής τουρκικών), Ξένος (καθηγητής γαλλικών), Χρυσουλίδης (φιλόλογος)…1η σειρά: 2ος από αριστερά ο Γιώργος Π. Καραγκιοζίδης, 9ος από αριστερά ο Νικόλαος Γρ. Κακουλίδης, 2η σειρά: 8ος από αριστερά ο Γιάννης Καραγκιοζίδης και 3η σειρά: προτελευταίος από αριστερά ο Γιάγκος Θ. Βελισσαρίδης.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
https://www.trapezounta.gr/education/504/
http://www.ehw.gr/asiaminor/Forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaID=6622
http://benl.primedu.uoa.gr/database1/frontistirio_Trapezountas.pdf
http://media.ems.gr/ekdoseis/ellinika/Ellinika_30_2/ekd_peel_30_2_Kolia.pdf
https://www.lelevose.gr/frontistirio-trapezountas/
https://www.academia.edu/39157418/%CE%A4%CE%BF_%CE%A6%CF%81%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B9%CE%BF_%CE%A4%CF%81%CE%B1%CF%80%CE%B5%CE%B6%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82
https://www.kaliterilamia.gr/2020/03/blog-post_9036.html
https://pnt.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%8D%CE%BE%CE%B5%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CF%82_%CE%A0%CF%8C%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%81%CE%B1%CF%80%CE%B5%CE%B6%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CF%84%CE%B1#
https://argolikivivliothiki.gr/2020/08/12/the-cultural-genocide-of-the-hellenism-in-pontus/%CF%87%CE%AC%CF%81%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%80%CE%BF%CF%85-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%AC%CE%BD%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%B7-%CF%81%CE%B9%CE%B6%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CF%84%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD/
http://1gym-kalam.thess.sch.gr/sxoleio/istoria.htm
- «Εγκυκλοπαίδεια Ποντιακού Ελληνισμού, Ιστορία-Λαογραφία-Πολιτισμός»
Τόμος Α-ΣΤ Μαλλιάρης Παιδεία.
- «Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000 , από το κίνημα στο Γουδί ως τη Μικρασιατική Καταστροφή , Η εθνική ολοκλήρωση , 1909-1922»
Τόμος 6ος Ελληνικά Γράμματα.
- «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους»
τόμος ΙΕ΄ Εκδοτική ΑΘΗΝΏΝ
