Ὁ Ἃγιος Ἀμβρόσιος, ἐπίσκοπος Μεδιολάνων
Ἐάν ἡ Ἀνατολή ἒχει νά ἐπειδείξει τόν Μέγα Βασίλειο, ἡ Δύση ἀσφαλῶς μπορεῖ νά καυχηθεῖ γιά τόν Ἃγιο Ἀμβρόσιο, «τόν Βασίλειο τῆς Δύσεως», ὃπως τόν ἀπεκάλεσαν.
Ὁ Ἃγιος Ἀμβρόσιος γεννήθηκε τό 340 μ.Χ. στά Τρέβηρα τῆς Γαλλίας. Ἡ οἰκογένειά του ἦταν ἀριστοκρατική καί ὁ Χριστιανός πατέρας του ἦταν ἒπαρχος μεγάλου τμήματος τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας. Ὁ Θεός ἀπεκάλυψε τό λαμπρό μέλλον τοῦ Ἁγίου μέ παράδοξα σημεῖα ἀπό τήν βρεφική του ἀκόμη ἡλικία. Διότι ἐνῶ κοιμόταν στόν κῆπο τοῦ ἀνακτόρου τους, σμῆνος μελισσῶν κάλυψαν τό πρόσωπό του καί ἀφοῦ μπῆκαν πολλές φορές στό στόμα του, χωρίς νά τόν βλάψουν, πέταξαν στόν ἀέρα, ἀφήνοντας κατάπληκτο τόν πατέρα του, πού παρακολουθοῦσε τό θέαμα. Δυστυχῶς ὃμως σέ μικρή ἡλικία ὀρφάνεψε καί ἀπό τούς δύο γονεῖς του.
Τήν κηδεμονία του ἀνέλαβε ἡ μεγάλη του ἀδελφή Μαρκελλίνα, ἡ ὁποία ἀφιερώθηκε στόν Θεό. Μικρός μάλιστα, ὃταν τήν εἶδε νά ἀσπάζεται τό χέρι ἑνός ἐπισκόπου, τῆς πρότεινε καί ἐκεῖνος τό δικό του, λέγοντάς της προφητικά, ὃτι πρόκειται μία μέρα καί ὁ ἲδιος νά γίνει ἐπίσκοπος.
Εὐφυής καθώς ἦταν, σπούδασε τήν λατινική καί ἑλληνική φιλολογία, φιλοσοφία καί νομική. Σύντομα ἒγινε διοικητής τῆς Ἂνω Ἰταλίας, τῆς ὁποίας πρωτεύουσα ἦταν τά Μεδιόλανα, τό σημερινό Μιλᾶνο. Χαρακτηριστικός ἦταν τότε ὁ λόγος ἑνός πραίτωρος: «Ὓπαγε», τοῦ εἶπε «καί διοίκει οὐχί ὡς κριτής, ἀλλ’ ὡς ἐπίσκοπος.». Οἱ προφητικοί αὐτοί λόγοι γρήγορα πραγματοποιήθηκαν. Διότι ἐκεῖνο τόν καιρό «κοιμήθηκε» ὁ Ἀρειανός ἐπίσκοπος τῶν Μεδιολάνων. Ὀρθόδοξοι καί Ἀρειανοί φιλονικοῦσαν μεταξύ τους γιά τήν ἐκλογή τοῦ νέου ἐπισκόπου.
Ὁ Ἃγιος ὡς διοικητής, ὀνομαστός ἢδη γιά τήν πραότητα καί τήν δικαιοσύνη του, θεώρησε καθῆκον του νά παρευρεθεῖ στό ναό καί νά καθησυχάσει τόν λαό. Ξαφνικά ἀκούσθηκε φωνή ἑνός παιδιοῦ: «ὁ Ἀμβρόσιος ἐπίσκοπος». «Ἡ φωνή θεωρήθηκε οὐράνια καί ὃλοι μέ ἐνθουσιασμό ἐξέλεξαν τόν Ἀμβρόσιο ποιμενάρχη τους, ἂν καί ἦταν ἀκόμη κατηχούμενος. Ὁ μόνος πού δυσανασχέτησε γιά τήν ἐκλογή ἦταν ὁ ἲδιος. Μέ πολλούς τρόπους προσπάθησε νά ἀποφύγει τό ὑψηλό ἀξίωμα τῆς ἀρχιερωσύνης, ἀλλά στάθηκε ἀδύνατο. Τελικά ὑπέκυψε καί ὑπάκουσε στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί στήν διαταγή τοῦ αὐτοκράτορος. Δέχθηκε τό Ἃγιο Βάπτισμα καί μετά ἀπό ὀκτώ ἡμέρες, τήν 7η Δεκεμβρίου τοῦ 374 μ.Χ. , χειροτονήθηκε ἐπίσκοπος, σέ ἡλικία 34 ἐτῶν. Ὁ Μέγας Βασίλειος ἀπό τήν Καισάρεια τοῦ ἒστειλε συγχαρητήρια ἐπιστολή καί τόν ἐνθάρρυνε στόν δύσκολο ἀγῶνα του κατά τῶν Ἀρειανῶν.
Μετά τήν ἀνάβασή του στόν ἀρχιερατικό θρόνο ἐπιδόθηκε στήν μελέτη τῶν ἒργων τῶν Ἑλλήνων Πατέρων. Γιά νά εἶναι ἀμέριμνος, μοίρασε τήν μεγάλη περιουσία του στούς πτωχούς, ζώντας ὁ ἲδιος λιτώτατα, μέ αὐστηρή νηστεία καί ὁλονύκτια προσευχή. Ἐξαγόραζε αἰχμαλώτους, μεσίτευε γιά καταδίκους, βοηθοῦσε κάθε δυστυχισμένο.
Λειτουργοῦσε καθημερινά. Κήρυττε, νουθετοῦσε, προέτρεπε σέ μετάνοια, παρηγοροῦσε τούς ἁμαρτωλούς, δίδασκε ὂχι μόνο μέ τά λόγια, ἀλλά ἰδίως μέ τό παράδειγμά του. Κατώρθωσε πολύ σύντομα νά μεταμορφώσει ἐντελῶς τό ποίμνιό του, τό ὁποῖο τόν ὑπεραγαποῦσε. Ἀλλά καί οἱ αὐτοκράτορες τόν θαύμαζαν καί τόν ἀγαποῦσαν. Ὁ αὐτοκράτορας Θεοδόσιος ὁ Μέγας (Α’), παρ’ ὃλο πού ὁ Ἃγιος τόν ἐπετίμησε αὐστηρά γιά τόν ἂδικο φόνο τῶν 7.000 ἀθώων ἀνθρώπων στόν Ἱππόδρομο τῆς Θεσσαλονίκης, τόν εἶχε πρότυπο ἀρχιερέως.
Ἀλλά ἡ μεγαλύτερη φροντίδα του ἦταν νά ἀπαλλάξει τήν Ἐκκλησία ἀπό τήν αἳρεση τοῦ Ἀρείου. Οἱ Ἀρειανοί εἶχαν τήν εὒνοια τῆς Αὐλῆς. Ἡ Ἰουστίνα, ἡ μητέρα τοῦ ἀνηλίκου αὐτοκράτορος Οὐαλεντινιανοῦ Β’, ἀπαιτοῦσε μέ μεγάλη ἐπιμονή ἀπό τόν Ἃγιο νά παραχωρήσει τόν μητροπολιτικό ναό στούς Ἀρειανούς, προκαλώντας ἀπερίγραπτη σύγχυση στόν λαό. Ὁ Ἃγιος μέ θαυμαστή παρρησία ἀρνήθηκε τό αἲτημά της, ὑποστηρίζοντας μέ σθένος τά δίκαια τῆς Ἐκκλησίας. Τότε ἐκείνη τόν ἀπείλησε μέ ἐξορία.
Κλῆρος καί λαός καί ἰδίως οἱ πτωχοί τόν ὑπερασπίστηκαν μέ μεγάλη ἀφοσίωση. Ἀντί τοῦ Ἁγίου ὃμως συνελήφθη ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος καιροφυλακτοῦσε νά τόν συλλάβει, καί μάλιστα ὁδηγήθηκε στήν ἐξορία μέ τήν ἲδια ἃμαξα, πού εἶχε ἐτοιμάσει γιά τήν ἀναχώρηση τοῦ Ἁγίου.
Ἡ βασίλισσα ἀποφάσισε καί πάλι νά τόν δολοφονήσει. Τό χέρι ὃμως τοῦ δολοφόνου ἒμεινε παράλυτο στόν ἀέρα, ὣσπου τελικά ἡ Ἰουστίνα ἀναγκάσθηκε νά ὑποχωρήσει καί ἐπεκράτησε εἰρήνη στήν Ἐκκλησία.
Μετά ἀπό ἀγῶνες καί κόπους 23 ὁλόκληρων χρόνων λαμπρῆς ἀρχιερατείας ὁ Ἃγιος ἀρρώστησε βαρειά μέ πυρετό. Ὃλα ἒδειχναν ὃτι πλησιάζει τό τέλος του. Ἀλλ’ ὁ Ἃγιος ἒμενε ἀτάραχος. Προέβλεπε ὃτι εἶχε ἢδη φθάσει ἡ ὣρα γιά τήν ἐκπλήρωση τῆς ἐπιθυμίας, πού εἶχε ἐκφράσει ἂλλοτε στόν ἐπικήδειο λόγο του πρός τόν ἀγαπημένο του ἀδελφό Σάτυρο:«ποῦἂλλοῦ» εἶχε πεῖ μεταξύ ἂλλων, «θά εὓρω παρηγορίαν ἢ εἰς τήν ἐλπίδα ταχέως νά ἒλθω πρός σέ, ἀδελφέ μου; ποῦ ἀλλοῦ ἢ εἰς τήν πεποίθησιν, ὃτι ἡ ἀποδημία σου δέν θά σημάνη μακρόν χωρισμόν δι’ ἡμᾶς καί ὃτι διά τῶν ἱκεσιῶν σου ταχέως θά ἀξιωθῶ τῆς χαρᾶς νά εὑρεθῶ πλησίον σου;...».
Γύρω ἀπό τό κρεββάτι του, τά ἀγαπημένα του πρόσωπα, τόν παρακαλοῦσαν νά δεηθεῖ στόν Θεό νά παρατείνει τήν ζωή του. «Ἒζησα ἐν ὑμῖν οὓτως, ὣστε δέν αἰσχύνομαι νά ζήσω ἒτι χρόνον τινά˙ἀλλά δέν φοβοῦμαι τόν θάνατον, διότι ἀγαθόν Κύριον ἒχομεν» εἶπε, καί μετά παρέδωσε τήν ψυχή του τήν 4η Ἀπριλίου, Μεγάλη Παρασκευή, τοῦ ἒτους 397 μ.Χ. σέ ἡλικία 57 ἐτῶν.
Τήν νύκτα τῆς Ἀναστάσεως μετά τήν Θεία Λειτουργία, ἂπειρο πλῆθος λαοῦ συνόδευσε τό ἱερό λείψανο στήν τελευταία του κατοικία καί τό ἐνταφίασε μεταξύ τῶν Ἁγίων Μαρτύρων Γερβασίου καί Προτασίου. Μικροί καί μεγάλοι, ἂνδρες καί γυναῖκες, Χριστιανοί, ἀλλά καί ἐθνικοί καί Ἰουδαῖοι, ὁλόκληρη ἡ Ἰταλία, ἒκλαυσαν τόν Μέγα Ἱεράρχη τῶν Μεδιολάνων ἀλλά καί «τόν ἀκράδαντο στῦλο καί τόν ἀπόρθητο πύργο πασῶν τῶν ἐκκλησιῶν».
Ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τήν μνήμη του τήν 7η Δεκεμβρίου, τήν ἡμέρα τῆς χειροτονίας του σέ ἐπίσκοπο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1. Βίκτωρος Ματθαίου, Ὁ Μέγας Συναξαριστής τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, Ἀθῆναι 1971, ἒκδοσις 4η , τόμος ΙΒ’, σελ. 232-246.
2. Κωνσταντίνου Κοντογόνου, Φιλολογική καί κριτική Ἱστορία, ἐν Ἀθήναις 1853, τόμος Β’, σελ. 615-638.
3. Δημητρίου Μπαλάνου, Οἱ Πατέρες καί συγγραφεῖς τῆς Ἀρχαίας Ἐκκλησίας, ἐν Ἀθήναις 1961, Ἒκδοσις 2α, σελ. 134-137.
4. Σ.Ι. Βουτυρᾶ, Ι.Α. Βρετοῦ καί Γ. Βαφειάδου, Λεξικόν Ἱστορίας καί Γεωγραφίας, ἐν Κωνσταντινουπόλει 1869, τόμος 1ος , λῆμμα ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ ὁ Ἅγιος.
5. π. Βασιλείου Ρούσσου Α.Α., Βίοι τῶν Ἁγίων Δυτικῆς καί Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, ἐν Ἀθήναις 1948,Δεκέμβριος, σελ. 53-60.
6. Α. Μαρίνου, Θρησκευτική καί Ἠθική Ἐγκυκλοπαίδεια, Ἀθῆναι 1963, τόμος 2ος , σελ. 272-277.
7. Ε.Π.Ε.: Μεγάλου Βασιλείου ἒργα, Πατερικαί Ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς», Θεσσαλονίκη 1972, τόμος 2ος , ἐπιστολή 197, σελ. 53.
8. Ἐπισκόπου Αὐγουστίνου Ν. Καντιώτου, «Ἀπ’ ὃλα τά ἐπαγγέλματα», Ἀθῆναι 1980, Ἒκδοσις «Ο ΣΤΑΥΡΟΣ», σελ. 97-102.
9. Μηναῖον τοῦ Δεκεμβρίου, ἐν Ἀθήναις 1904, ἐκδότης Μιχαήλ Ι. Σαλίβερος, σελ. 73-74.
10. Κωνσταντίνου Κοντογόνου, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, ἐν Ἀθήναις 1866, τόμος 1ος σελ. 554-556.
