Ὁ Ἃγιος Μεγαλομάρτυς Δημήτριος ὁ Μυροβλήτης.
Ἀναμφίβολα ἡ ἀγάπη ὃλων τῶν Χριστιανῶν τῆς ὑφηλίου καί κυρίως τῶν Ἑλλήνων, εἶναι μεγάλη πρός τόν Μεγαλομάρτυρα Ἃγιο Δημήτριο, ὁ ὁποῖος στόν νικηφόρο στρατό τῶν Ἁγίων Μαρτύρων εἶναι ὁ ἒνδοξος καί σοφώτατος στρατάρχης. Ἀλλ’ ἡ ἀγάπη τῶν Θεσσαλονικέων εἶναι ἀσυγκρίτως μεγαλύτερη καί βαθειά ριζωμένη στίς καρδιές τους πρός τόν συμπολίτη τους Ἃγιο, τόν ἂϋπνο φρουρό καί πολιοῦχο τῆς Θεσσαλονίκης.
Ὁ Ἃγιος Δημήτριος, λοιπόν, ἡ τιμή καί τό καύχημα τῆς πατρίδας μας, γεννήθηκε στήν Θεσσαλονίκη περίπου τό 260 μ.Χ. . Οἱ γονεῖς του ἦταν πλούσιοι καί εὐγενεῖς, τόν ἀνέθρεψαν χριστιανικά καί φύτευσαν στήν καρδιά του τήν φλογερή ἀγάπη καί τήν ἀκαταμάχητη πίστη γιά τόν Χριστό. Κατά τήν μαρτυρία δέ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ὁ Ἃγιος Δημήτριος ἦταν πλήρης μεγάλων χαρισμάτων ἀπό τήν παιδική του άκόμη ἡλικία.
Ἀλλά καί στήν νεανική του ἡλικία διαφύλαξε ἀκέραιο ὃλο τόν πνευματικό θησαυρό του. Ὃπως μάλιστα μᾶς πληροφοροῦν ἀρχαῖα μαρτύρια καί οἱ πολλοί ἐγκωμιαστές τοῦ μάρτυρος, ὁ Δημήτριος, ἐκτός ἀπό τήν εὐσέβεια καί τήν σύνεσή του, διακρινόταν πρό πάντων γιά τήν σωφροσύνη του, τήν ἐγκράτειά του, τήν νηστεία καί τήν ἀγάπη πρός ὃλους τούς ἀνθρώπους. Ἀποστράφηκε τόν τρυφηλό καί πολυτελῆ βίο, ὃσο κανείς ἂλλος καί περιορίστηκε σάν ἀσκητής στά ἀπολύτως ἀναγκαῖα. Ἐπίσης φρόντιζε ὃλες οἱ σκέψεις καί οἱ πράξεις του νά εἶναι ἀρεστές στόν Θεό. Κατώρθωσε δέ νά παραμείνει σέ ὃλην τήν διάρκεια τῆς ζωῆς του παρθένος καί ἁγνός καί στήν ψυχή καί στό σῶμα, σάν ἓνας «ἀκηλίδωτος καθρέπτης». Γι’ αὐτό οἱ ἐγκωμιαστές του τόν πρόβαλαν ὡς τό ἰδεῶδες τοῦ ἀσκητισμοῦ καί ὡς πρότυπο τοῦ μοναχικοῦ βίου. Ἡ ἁγνότητα δέ τῆς ψυχῆς του τόσο πολύ ἀντανακλοῦσε στό νεανικό του πρόσωπο, ὣστε φαινόταν σάν ἂγγελος Θεοῦ. Ἐπιπλέον ἦταν «χαρίεις τήν μορφήν, ψυχήν δέ χαριέστερος˙ ἡδύς τό φθέγμα, τόν τρόπον ἡδύτερος˙ γλυκύς τόν λόγον, τό ἦθος δέ γλυκύτερος».
Ἒτσι γιά τήν καθαρότητα τῆς καρδιᾶς του καθώς ἐπίσης καί γιά τήν μυστική ἐπικοινωνία του μέ τόν Θεό, δέχθηκε ἒνοικο στήν ψυχή του τόν Ἰησοῦ Χριστό καί πλούσια τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀκόμη ἒφθασε στήν γνώση τοῦ Θεοῦ καί ἒλαβε ἀπό τόν δωρεοδότη Θεό τό διδακτικό ἀξίωμα ὡς δῶρο. Παράλληλα ὃμως μέ τήν πνευματική του καρποφορία διέπρεψε καί στόν Ρωμαϊκό στρατό. Ἀνέβηκε, νέος ἀκόμη, στά ἀνώτερα στρατιωτικά καί πολιτικά ἀξιώματα. Ὁ αὐτοκράτορας Γαλέριος, μέλος τῆς Ρωμαϊκῆς Τετραρχίας, ἐκτίμησε ἰδιαίτερα τίς ἱκανότητές του καί τόν ἀνέδειξε Ἀνθύπατο, δηλαδή ἀνώτατο ἂρχοντα τῆς Ἑλλάδος, μέ ἓδρα του τήν μεγάλη καί ἀνθηρή πόλη τοῦ ἀχανοῦς Ρωμαϊκοῦ κράτους, τήν Θεσσαλονίκη.
Ὁ Ἃγιος Δημήτριος συνδύαζε θαυμάσια τήν ἰδιότητα τοῦ Ἀνθυπάτου μέ τό ἀξίωμα τοῦ κήρυκα καί διδασκάλου, πού ἒλαβε ἀπό τόν Θεό. Φλεγόμενος ἀπό τήν εὐσέβεια ἀνεδείχθη ἀπόστολος καί εὐαγγελιστής τῆς βασιλείας τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί πρῶτος δάσκαλος τῶν Θεσσαλονικέων μετά τόν Ἀπόστολο Παῦλο. Καθημερινή ἐπιδίωξή του ἦταν νά ὁδηγήσει ἒστω καί μία ψυχή κοντά στόν Χριστό. Κήρυττε τήν Ἁγία Τριάδα καί τό ὂνομα τοῦ Χριστοῦ ἂφοβα, ἀκόμη καί μέσα στό κέντρο τῆς πόλεως. Μέ τήν διδασκαλία του κέρδισε μυριάδες ψυχές εἰδωλολατρῶν ἀπό τό σκοτάδι τῆς πλάνης καί τίς ὁδήγησε στό ἀληθινό φῶς τοῦ Χριστοῦ. Καί αὐτό τό πέτυχε ὂχι μόνο στήν Θεσσαλονίκη, ἀλλά καί στήν Θεσσαλία, τήν Ἀττική καί τήν Ἀχαΐα καί σέ ἂλλες περιοχές τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου.
Βέβαια ἡ Θεσσαλονίκη γεύθηκε, περισσότερο ἀπό κάθε ἂλλη πόλη, τούς πνευματικούς καρπούς τῆς ἀποστολικῆς δραστηριότητας τοῦ Ἁγίου Δημητρίου. Στήν γένετειρά του «ὁ συμπαθέστατος Κυρίου μάρτυς» ἒστρεψε ἰδιαιτέρως τό ἐνδιαφέρον του πρός τούς νέους. Εἶχε δημιούργησει ἓνα κύκλο νέων, μεταξύ τῶν ὁποίων ἦταν καί ὁ Ἃγιος Νέστορας. Τούς Χριστιανούς αὐτούς νέους τούς μαγνήτιζε μέ τούς λόγους του, ὃταν ἑρμήνευε τήν Ἁγία Γραφή καί τούς ἐνέπνεε στήν χριστιανική ζωή μέ τό ἃγιο παράδειγμά του. Σ’ ἓνα μωσαϊκό στό Ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στήν Θεσσαλονίκη, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ καί τό σύμβολο τῆς πόλεως, εἰκονίζεται ὁ Ἃγιος ἀνάμεσα σέ δύο παιδιά ὡς «ὁ ἑρμηνεύων τε καί δεικνύς». Ἀκόμη καί ὃταν τό 290 μ.Χ. ἐξεδόθη τό αὐστηρό αὐκρατορικό διάταγμα τῶν διωγμῶν ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν, ὁ Ἀνθύπατος Δημήτριος ἀπτόητος δέν ἒπαυσε νά κηρύττει Ἰησοῦν Χριστόν τόν Ἐσταυρωμένον. Ὁ ἀκαταπόνητος διδάσκαλος σ’ ἐκεῖνες τίς κρίσιμες ἡμέρες, σάν στρατηγός σέ μάχη, διέτρεχε ὁλόκληρη τήν Θεσσαλονίκη γιά νά προτρέπει καί νά ἐνθαρρύνει τούς πιστούς νά μένουν στερεοί στήν πίστη τοῦ Σωτῆρος καί νά ὑπομένουν μέ χαρά καί γενναιότητα τά ὑπέρ τοῦ Χριστοῦ μαρτύρια.
Σύντομα ὃμως ἐμφανίστηκαν καί τρεῖς ἂσπονδοι ἐχθροί του, οἱ εἰδωλολάτρες, οἱ Ἰουδαῖοι καί οἱ αἱρετικοί. Ὃλοι αὐτοί, παρά τίς μεταξύ τους διαφορές, συμφώνησαν σ’ ἓνα σημεῖο. Νά πολεμήσουν τόν Ἃγιο καί κατ’ ἐπέκταση ὃλη τήν χριστιανική ἀλήθεια. Φυσικά ὁ Ἃγιος πολλές φορές στό παρελθόν τούς εἶχε ἀποστομώσει μέ τήν διδασκαλία του. Ἐνοχλοῦσε φοβερά τούς ἐχθρούς του ὂχι μόνο τό ἀποστολικό ἒργο τοῦ Χριστιανοῦ Ἀνθυπάτου, ἀλλά κυρίως ἡ ἀκτινοβολία τῆς ἀρετῆς του. Διότι, πράγματι, ὁ Ἃγιος Δημήτριος ἦταν ἓνας ἀδάμας ἀρετῆς. «Τά πάντα σοφός καί δίκαιος καί ἀπόστολος καί παρθένος καί πάναγνος». Τόν κατήγγειλαν λοιπόν στόν αὐτοκράτορα ὡς τόν πύρινο διδάσκαλο καί ἐμψυχωτή τῶν Χριστιανῶν.
Οἱ στρατιῶτες ἀμέσως συνέλαβαν τόν Ἃγιο, ἐκεῖ ὃπου συνήθιζε νά συγκεντρώνει τούς Χριστιανούς, δηλαδή στόν ναό τῆς Θεοτόκου, πού ὀνομάζεται Καταφυγή, στήν Χαλκευτική Στοά, κοντά στά δημόσια λουτρά, κατά τήν ὣρα τῆς κοινῆς λατρείας. Καί τόν μέν Ἃγιο τόν ἃρπαξαν βίαια, τά δέ πλήθη τῶν πιστῶν τά διέλυσαν μέ τήν ἀπειλή τῆς λόγχης. Πρόθυμα ὁ γενναῖος δοῦλος τοῦ Χριστοῦ διέσχισε τήν λεωφόρο Ἐγνατία, ὑπομένοντας μέ ἀφάνταστη καρτερία στήν διαδρομή τίς ὓβρεις καί τούς χλευασμούς τῶν ἐχθρῶν τῆς πίστεως.
Μπροστά στόν αὐτοκράτορα, ὁ «ἀσάλευτος στῦλος τῆς Ἐκκλησίας» ἀρνήθηκε σθεναρά νά θυσιάσει στά εἲδωλα καί μέ ἀνδρεία ψυχῆς ὡμολόγησε σταθερά ὃτι «τῷ Χριστῷ μου, πιστεύω μόνον», ἓτοιμος νά δεχθεῖ τήν ὁποιαδήποτε καταδίκη. Ὁ αὐτοκράτορας κυριεύτηκε ἀπό ἒκπληξη καί ὀργή καί πρόσταξε νά τόν ρίξουν στήν φυλακή γιά νά πεθάνει ἀπό τήν πείνα καί τίς κακουχίες. Ἡ φυλακή, ἐπειδή βρισκόταν στό ὑπόγειο ἑνός παλαιοῦ λουτροῦ, ἦταν σκοτεινή, ὑγρή καί δυσώδης. Ὁ Ἃγιος ὃμως μέ τίς προσευχές του τήν μετέβαλε σέ τόπο χαρᾶς καί ἀγαλλιάσεως. Ἂγγελος δέ Κυρίου παρουσιάστηκε καί στεφάνωσε τόν στρατιώτη τοῦ Χριστοῦ μέ χρυσό στεφάνι καί τοῦ εἶπε: «Ἒχε θάρρος Δημήτριε καί θά νικήσεις τούς ἐχθρούς σου».
Μετά ἀπό τήν παραμονή ἑνός χρόνου στήν ἀπαράκλητη ἐκείνη φυλακή, ὁ Θεός θέλησε νά δοξάσει τόν δοῦλο Του. Στούς ἀγῶνες, πού εἶχαν διοργανωθεῖ στό στάδιο τῆς Θεσσαλονίκης πρός τιμήν τοῦ αὐτοκράτορα, ἐμφανίσθηκε ὁ γιγαντόσωμος Λυαῖος, ὁ ὁποῖος προκαλοῦσε κυρίως τούς Χριστιανούς νά μονομαχήσουν μαζί του. Τότε ὁ εἰκοσάχρονος καί μικρόσωμος Νέστορας ἒτρεξε στήν φυλακή καί ζήτησε τήν εὐχή του φυλακισμένου δασκάλου του Δημητρίου γιά νά κατορθώσει νά καταρρίψει τό σύμβολο τῆς εἰδωλολατρίας, τόν Λυαῖο. Ὁ Ἃγιος Δημήτριος μέ ὃλην τήν δύναμην τῆς ψυχῆς του παρεκάλεσε τόν Θεό, σφράγισε μέ τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ τό μέτωπο τοῦ μαθητοῦ του καί τοῦ εἶπε τά ἑξῆς προφητικά λόγια: «Καί τόν Λυαῖον νικήσεις καί ὑπέρ Χριστοῦ μαρτυρήσεις». Καί τό θαῦμα δέν ἂργησε νά γίνει, ἀφήνοντας τούς πάντες ἒκπληκτους. «Ὁ Θεός τοῦ Δημητρίου βοήθει μοι»ἀντήχησε ἡ φωνή τοῦ Νέστορα στό ἀμφιθέατρο καί τό χέρι του κινήθηκε σάν ἀστραπή... Ὁ ἀήττητος Λυαῖος εἶχε πέσει κάτω ἢδη νεκρός. Ὁ δέσμιος Χριστιανός Ἀνθύπατος εἶχε νικήσει τήν εἰδωλολατρία μέ τήν δύναμη τοῦ Σταυροῦ.
Ὁ θάνατος τοῦ Λυαίου ἐξώργισε φοβερά τόν αὐτοκράτορα. Χωρίς καθυστέρηση διέταξε νά ἀποκεφαλίσουν τόν Νέστορα καί νά θανατώσουν μέ λόγχες τόν αἲτιο τῆς νίκης, τόν ἒνδοξο Δημήτριο. Ὃταν οἱ δήμιοι ἦλθαν στήν φυλακή, ὁ Ἃγιος ὓψωσε τό δεξί του χέρι καί οἱ ἀκονισμένες λόγχες κατατρύπησαν τήν πλευρά του καί ὁλόκληρο τό ἀθλητικό σῶμα του.
Ἡ ψυχή τοῦ γενναίου Μάρτυρα, τοῦ μιμητῆ τοῦ Χριστοῦ, πέταξε στούς οὐρανούς. Μερικοί Χριστιανοί κρυφά παρέλαβαν τό ἱερό λείψανο καί τό ἒθαψαν στόν τόπο τοῦ μαρτυρίου του, ὃπου ἀργότερα κτίσθηκε μεγαλοπρεπέστατος ναός. Κατόπιν ἓνας μαθητής τοῦ Ἁγίου, ὁ Λοῦππος, πῆρε τό δαχτυλίδι καί τόν χιτῶνα τοῦ Ἁγίου μουσκεμένο μέ τό τίμιο αἷμα του καί μέ αὐτά τέλεσε πολλά θαύματα. Ἀλλά ὁ Γαλέριος θανάτωσε καί τόν Λοῦππο.
Τά θαύματα ὃμως τοῦ Ἁγίου δέν κατάφερε νά τά σταματήσει. Διότι ὁ Θεός οἰκονόμησε καί ὁ τάφος τοῦ Ἁγίου ἀνέβλυζε μῦρο, ὡς σύμβολο τοῦ μαρτυρικοῦ του αἳματος καί τῆς καθαρότητος τοῦ βίου του, τό ὁποῖο ἐπί πολλούς αἰῶνες κατεπλημμύρισε μέ ἂπειρα θαύματα τήν οἰκουμένη. Γι’ αὐτό καί ὁ Ἁγιος όνομάσθηκε καί Μυροβλήτης.
Ὁ Ἃγιος Δημήτριος, συνεχιστής τοῦ ἒργου τῶν ἐνδόξων Μακεδόνων βασιλέων Φιλίππου καί Ἀλεξάνδρου, ἀναρίθμητες φορές ἒσωσε τήν πόλη του Θεσσαλονίκη ἀπό συμφορές, θεομηνίες καί βαρβαρικές ἐπιδρομές. Καί δέν εἶναι καθόλου τυχαῖο τό γεγονός ὃτι ἡ πόλη τοῦ Ἁγίου, ἡ Θεσσαλονίκη, ἐλευθερώθηκε καί δόθηκε στούς Ἓλληνες τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς του, τήν 26η Ὀκτωβρίου 1912.
Ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τήν μνήμη τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος καί Μυροβλήτου Δημητρίου τήν 26η Ὀκτωβρίου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1. Βίκτωρος Ματθαίου, Ὁ Μέγας Συναξαριστής τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, Τόμος Ι’, Ἒκδοσις Β’, Ἀθῆναι 1964, σελ. 590-614.
2. Ἀντωνίου Μ. Παπαδοπούλου Δ.Θ. , Ὁ Ἃγιος Δημήτριος εἰς τήν Ἑλληνικήν καί Βουλγαρικήν παράδοσιν, Ἐκδόσεις Π. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1971.
3. Γρηγορίου Παλαμᾶ Ἒργα, Ὁμιλία ΜΘ’, Τόμος 11ος, Πατερικαί ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς», σελ. 162-193.
4. Α. Μαρτίνου, Θρησκευτική καί Ἠθική Ἐγκυκλοπαίδεια, Τόμος 4ος, Ἀθῆναι 1964, λῆμμα «Δημήτριος», σελ. 1049-1055.
5. Θεοδώρου Ζωγράφου, Ἑορτοδρόμιον, Τόμος Γ’, Ἐν Βόλῳ 1914, σελ. 155-167.
6. Π. Β. Πάσχου, Ἒρως Ὀρθοδοξίας, Ἐκδοτικός οἶκος «ΑΣΤΗΡ», Ἀθῆναι 1964, σελ. 335-341.
7. Ν. Γρ. Ζαχαρόπουλου, Θεσσαλονίκη, ἱστορική προσέγγισις (1900-1920), Ἐκδόσεις Π. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη χ.χ. , σελ. 74.
8. Θρησκευτική ἐφημερίδα «ΖΩΗ», ἀριθμ. φυλ. 1726 (26 Ὀκτωβρίου 1950) / ἀριθμ. φυλ. 1774 (18 Ὀκτωβρίου 1951) / ἀριθμ. φυλ. 1775 (25 Ὀκτωβρίου 1951).
9. Θύρα τῆς μετανοίας, Κανόνες πρός τόν Μυροβλήτην Δημήτριον, ἐν Ἀθήναις χ.χ., σελ. 211-275.
