Ἡ Ὀρθόδοξος Πίστις καὶ ἡ προσωπικὴ εὐθύνη.
Ὁμιλία τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ. Γρηγορίου
στὴν Ἐκδήλωση πρὸς τιμὴν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ
στὴν Αἴθουσα Τελετῶν τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Μακεδονίας Θεσσαλονίκη,
Κυριακὴ Β΄ Νηστειῶν, 14/27.3.2016
Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Καλλίνικε· Σεβασμιώτατοι ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, σεβαστοί Πατέρες, ἀγαπητοί ἐν Χριστῶ ἀδελφοί· Σήμερα, δευτέρα Κυριακή τῶν Νηστειῶν 2016, ὅπως εἶναι καθιερωμένο, ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ καί ἐπί τῆ εὐκαιρία αὐτῆς τῆς ἑορτῆς βρισκόμαστε σήμερα ἐδῶ, στήν εὐλογημένη πόλη τῶν Θεσσαλονικέων, νά συνεορτάσουμε καί νά τιμήσουμε τό πρόσωπο τοῦ Ἁγίου. Νωρίτερα τό πρωί γευθήκαμε τήν κοινωνία τοῦ Ἁγίου Ποτηρίου τοῦ Σώματος καί Αἵματος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ (Κ.Η.Ι.Χ) καί τώρα ἐδῶ θά κοινωνήσουμε τίς χάρες τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέ ἕναν διαφορετικό τρόπο, μέσα ἀπό αὐτή τήν ἑορταστική συνάντηση.
Ἡ παροῦσα ὁμιλία ἔχει θέμα «ἡ Ὀρθόδοξος πίστις καί ἡ προσωπική εὐθύνη». Στό πρῶτο μέρος θά ἀναφερθοῦμε στήν πίστη μέ τήν ἔννοια τοῦ δόγματος. Θά ποῦμε τί εἶναι δόγμα καί πῶς κατανοεῖται τό δόγμα. Θά ἀναφερθοῦμε σύντομα γιά τό κῦρος τῶν Ἁγίων Πατέρων καί ποιές κατηγορίες ἀνθρώπων ἀμφισβητοῦν τό κῦρος τους. Στό δεύτερο μέρος θά ἀπαντήσουμε θετικά στό ἐρώτημα ἐάν ὁ ἄνθρωπος θέλει νά γνωρίσει τά δόγματα καί τόν τρόπο κατανόησης τῶν δογμάτων. Ἡ θετική ἀπάντηση προϋποθέτει τήν ἀνθρώπινη εὐθύνη. Στήν συνέχεια θά ἐπικεντρώσουμε τήν προσοχή μας σέ μείζονα θέματα τῆς ἐποχῆς μας ὅπως τό μεταναστευτικό, καί στόν οἰκουμενισμό καί θά προσπαθήσουμε νά ἀνιχνεύσουμε τήν προσωπική εὐθύνη πάνω σέ αὐτά τά παραδείγματα. Θά καταλήξουμε στό συμπέρασμα ὅτι ἀπαιτεῖται περισσότερο ὅσο ποτέ ἄλλοτε ἡ ἐνεργοποίηση τῆς ἀνθρώπινης εὐθύνης.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς μέ τήν Θεολογία του ἀνακεφαλαίωσε ὅλη τήν Θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας ἀνά τούς αἰῶνες. Μέχρι τήν ἐποχή τοῦ Ἁγίου οἱ προηγούμενοι Πατέρες διετύπωσαν μέ ἀκρίβεια τό δόγμα καί ὁ Ἅγιος Γρηγόριος διετύπωσε τόν τρόπο, πῶς δηλαδή θά κατανοοῦμε τό δόγμα. Μίλησε γιά τόν ὀρθό τρόπο κανανόησης τοῦ δόγματος. Ἔλεγε ὁ ἀντίπαλος τοῦ Ἁγίου ὁ αἱρετικός Βαρλαάμ, ὅτι γιά νά κατανοήσεις τό δόγμα ἀπαιτεῖται νά γνωρίσεις ἀρχαία ἑλληνική φιλοσοφία, νά ἔχεις δηλαδή γνώση γιά νά μπορεῖς νά κατανοήσεις τά δόγματα. Ὁ Ἅγιος ὅμως εἶπε, γιά νά κατανοήσεις τό δόγμα χρειάζεται ἐνάρετη ζωή πού νά ταυτίζεται μέ τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ, τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καί τῶν Ἁγίων Πατέρων.
Οἱ προηγούμενες Οἰκουμενικές Σύνοδοι μίλησαν γιά τό κάθε πρόβλημα πού προέκυπτε στήν ἐποχή τους. Συγκεκριμένα, ἐπί παραδείγματι, τόν 4ο αἰώνα στήν ἐποχή τῆς πρώτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἀμφισβήτησαν αἱρετικοί καί συγκεκριμένα ὁ Ἄρειος τόν Θεότητα τοῦ Κ.Η.Ι.Χ. Εἶπε ὁ Ἄρειος ὅτι ὁ Κ.Η.Ι.Χ. δέν εἶναι τέλειος Θεός καί τέλειος ἄνθρωπος, ἀλλά ὅτι εἶναι ὑπουργός, διαμεσολαβητής μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπων. Ἡ πρώτη Οἰκουμενική Σύνοδος ἀντιμετώπισε τό πρόβλημα καί ἐδογμάτισε. Ὅταν λέμε στήν θεολογική γλῶσσα ἐδογμάτισε, ἐννοοῦμε ὅτι τό δόγμα ἐκφράζει τά ὅρια τῆς ἀλήθειας καί τοῦ ψεύδους, τῆς ὑγείας καί τῆς ἀσθένειας, τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου. Ἐπομένως, ἡ λέξη ἐδογμάτισε σημαίνει ὅτι ὁριοθέτησε καί ἀπό τότε μέχρι καί σήμερα θέτει τόν ἄνθρωπο ἐνώπιον τῆς προσωπικῆς του εὐθύνης, νά ξέρει δηλαδή ἐκ τῶν προτέρων τί 2 μπορεῖ νά ἐπιλέξει ὡς τρόπο ζωῆς. Τό δόγμα ἐπίσης δείχνει καί τήν πίστη μας. Δηλαδή τόν Θεό πού πιστεύουμε.
Ὡστόσο ὅμως αὐτό δέν εἶναι μία ἁπλή ἀνακοίνωση ἀπό κάποιους, τούς ὁποίους ἐμεῖς σήμερα τούς ὀνομάζουμε Ἁγίους Πατέρες. Οἱ Πατέρες ἦταν τά πρόσωπα ἐκεῖνα ὅπου μέ τούς νοερούς ὁφθαλμούς τους εἶδαν τό Ἄκτιστο Φῶς, βίωσαν τίς Χάρες τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γεύθηκαν ἀπό αὐτή τήν ζωή τά ἀγαθά τοῦ Παραδείσου. Ἡ ζωή τους, ἡ ἐμπειρία τους, ἦταν τά ὅπλα μέ τά ὁποῖα ἀντιμετώπισαν τίς αἱρέσεις. Αὐτό σημαίνει ὅτι αὐτό πού περιέγραφαν ἦταν αὐτό πού νωρίτερα εἶχαν δεῖ καί βιώσει μέ τήν ἐμπειρία τῆς θεοπτίας. Συνάντησαν τόν Θεό πρῶτα, τόν εἶδαν καί μετά περιέγραψαν ὅ,τι εἶδαν. Τό ἀντίθετο ἔκαναν οἱ αἱρετικοί. Ἐπειδή ἀδυνατοῦσαν νά δοῦνε τόν Θεό, ὑπολόγιζαν περίπου πῶς εἶναι καί ἁπλά περιέγραφαν ὅ,τι φαντάζονταν. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὅταν μιλοῦσε περί Ἀκτίστου Φωτός γνώριζε πολύ καλά τί ἔλεγε. Εἶδε καί μετά μίλησε καί περιέγραψε. Ἡ ἐμπειρία δέν περιγράφει τό νομίζω, ἀλλά τό περί τοῦ ἀκτίστου. Γι’ αὐτό τόν λόγο καί οἱ Ἅγιοι Πατέρες ὀνομάζονται καί ἀπλανεῖς ἀστέρες, διότι ἀπλανῶς ὁδηγοῦν σέ θέματα πίστεως τόν ἄνθρωπο καί ἀπλανῶς, μέ τήν καθοδήγηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διετύπωσαν τούς Ὅρους τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν Συνόδων.
Ὑπάρχει ὅμως καί κάτι τό ὁποῖο θά πρέπει νά ἐπισημάνουμε, ὅπως ἔλεγε καί ὁ ἀείμνηστος καθηγητής τῆς θεολογίας στήν δογματική π. Ἰωάννης Ρωμανίδης. Οἱ Ἅγιοι Πατέρες ὅταν προσπαθοῦσαν νά περιγράψουν τό ἄκτιστο, πού εἶδαν καί βίωσαν, χρησιμοποιοῦσαν κτιστό μέσο γιά νά περιγράψουν τό ἄκτιστο. Δηλαδή ὁ προφορικός καί ὁ γραπτός λόγος εἶναι κτιστά μέσα γιά νά περιγράψει ὁ Ἅγιος τό ἄκτιστο. Ἐπί παραδείγματι, ἡ Ἁγία Γραφή περιγράφει τίς ἐμπειρίες τῶν Προφητῶν, τῶν Δικαίων τῶν Ἁγίων Πατέρων, τῆς Παλαιᾶς καί Καινῆς Διαθήκης, μέ τόν γραπτό λόγο.
Ὁ περιοριστικός λόγος τοῦ γραπτοῦ λόγου εἶναι ὅτι προσπαθεῖ νά μεταφέρει, νά περιγράψει τόν ἄκτιστο μέ ἕνα κτιστό μέσο. Γι’ αὐτό τόν λόγο καί ἡ Ἁγία Γραφή ἔχει ὑποστεῖ ἑρμηνεῖες, πού εἶναι ἀντίθετες ἀκόμα καί μέ τά λόγια τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι χαρακτηριστικό πού οἱ Πατέρες ὅταν περιέγραφαν τό Ἄκτιστο Φῶς ποτέ δέν ἔλεγαν τί εἶναι, ἀλλά τί δέν εἶναι. Ἕνα παράδειγμα: ἔλεγαν ὅτι τό Φῶς πού εἶδαν δέν εἶναι σάν τό φῶς τοῦ ἥλιου. Αὐτό σημαίνει ὅτι δέν ὑπάρχει ἀντίστοιχο φῶς κτιστό, οὔτε ἀκόμα τοῦ ἥλιου, πού νά εἶναι σάν τό Φῶς τό Ἄκτιστο, τό Φῶς τοῦ Θεοῦ.
Ὡστόσο ὅμως, εὐτυχῶς πού ὑπάρχουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες ὅπου μέ τό βίωμά τους ξεκαθαρίζουν τά πράγματα. Αὐτό σημαίνει ὅτι οἱ Πατέρες, ἐπειδή εἶχαν ἐμπειρία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, κατανοοῦσαν μέσα ἀπό τά κείμενα ὄχι μόνον αὐτό πού περιέγραφε ὁ κτιστός γραπτός λόγος, ἀλλά κυρίως ἐκεῖνα τά ὁποῖα ἀδυνατοῦσε ὁ κτιστός γραπτός λόγος νά ἀποτυπώσει. Ἡ συμβολή τῶν Ἁγίων Πατέρων σέ αὐτή τήν δυσκολία ἦταν νά ἑρμηνεύσουν καί νά διακρίνουν ὀρθῶς, ὅ,τι παρερμήνευαν οἱ αἱρετικοί. Ἔτσι ἐξηγεῖται καί ὁ τεράστιος ὄγκος Πατερικῶν Κειμένων, ὅπως καί τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Ἀπαντοῦσαν σε ποιμαντικές καί πραγματικές ἀνάγκες τοῦ λαοῦ. Δέν ἔλεγαν ὅτι, ἄς γράψω καί ἐγώ ἕνα κείμενο σήμερα μέ πολλές παραπομπές γιά νά μέ θεωροῦν σημαντικό καί ἀκαδημαϊκό. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἀπάντησε σε πραγματικές ἀνάγκες καί ἀπορίες πού προέκυψαν στήν ἐποχή του.
Ἕνα παράδειγμα. Οἱ Μοναχοί στήν ἐποχή τοῦ Ἁγίου εἶχαν μία ἀπορία καί ἔθεταν τό ἑξῆς ἐρώτημα. Πῶς εἶναι δυνατόν νά βλέπουμε τήν Παναγία καί νά εἴμαστε ἀγράμματοι; Πῶς εἶναι δυνατόν νά λέει ὁ αἱρετικός Βαρλαάμ, ὅτι γιά νά δῶ τόν Θεό καί τήν Παναγία θά πρέπει νά ξέρω ἀρχαία ἑλληνική Φιλοσοφία; Οἱ μοναχοί αὐτοί εἶχαν τήν ἀπαραίτητη προϋπόθεση νά δοῦνε τόν Θεό. Εἶχαν καθαρή καρδιά καί ἐνάρετη ζωή. Γι’ αὐτό ἔβλεπαν τόν Θεό. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος πού εἶχε τήν 3 ἴδια ἐμπειρία μέ τούς μοναχούς, ἤξερε ὅτι εἶχαν δίκιο, γι’ αὐτό καί ἀνέλαβε τήν ὑπεράσπιση τῆς ἀληθείας καί ὄχι ἐπειδή ἤθελε ἁπλῶς καί μόνον νά γράψει ἕνα συγγραφικό ἔργο.
Ἀπό τήν πλευρά τῶν μοναχῶν ἀπέναντι στό πρόσωπο τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ εἶχαν ἐμπιστοσύνη, διότι γνώριζαν καλά ὅτι τήν ἐμπειρία τοῦ Ἀκτίστου Φωτός πού βίωσαν νωρίτερα, γνώριζαν πολύ καλά ὅτι τήν εἶχε βιώσει καί ὁ Ἅγιος Γρηγόριος, γι’ αὐτό καί τόν ἐμπιστεύτηκαν. Σήμερα ἐάν ὑπάρχει ἔλλειψη ἐμπιστοσύνης, εἶναι διότι δέν ὑπάρχει ἐμπειρία πνευματική πού νά συναντᾶ ὁ ἕνας τόν ἄλλο. Ἡ ἔλλειψη ἐμπιστοσύνης δείχνει τήν ἀπειρία στά πνευματικά εἴτε αὐτός εἶναι κληρικός, εἴτε εἶναι μοναχός, εἴτε εἶναι λαϊκός.
Αὐτή ἡ ἐμπιστοσύνη δυστυχῶς σήμερα ἔχει κλονισθεῖ. Γιά νά μήν ὑπάρχει ἐμπιστοσύνη στά λόγια τῶν Πατέρων, σημαίνει ὅτι δέν ὑπάρχει σύνδεση στά λόγια καί στό βίωμα τῶν Πατέρων. Μποροῦμε νά διακρίνουμε τρεῖς κατηγορίες ἀνθρώπων πού δέν ἐμπιστεύονται τούς Ἁγίους Πατέρες καί ἀμφισβητοῦν τό κῦρος τους. Ἡ μία κατηγορία εἶναι μέ τρόπο ἀσυνείδητο, ἡ δεύτερη μέ συνειδητό, καί ἡ τρίτη εἶναι ἐκεῖνοι πού ἐξαπάτησαν τόν ἑαυτό τους.
Ἡ πρώτη κατηγορία εἶναι μέ ἀσυνείδητο τρόπο. Σέ αὐτή τήν κατηγορία ἀνήκουν οἱ ἄνθρωποι πού δέν γνωρίζουν τά λόγια τοῦ Εὐαγγελίου, τίς ἑρμηνεῖες τῶν Πατέρων, καθώς καί τό παράδειγμα τοῦ Χριστοῦ ἤ τό βίωμα τῶν Ἁγίων Πατέρων, πού ὅλα τά παραπάνω μέ κάποιο τρόπο ἀγνοοῦν ἐξ αἰτίας ἀντικειμενικῶν λόγων, ὅπως ὁ γεωγραφικός περιορισμός καί ἑπομένως φαίνεται λογικό νά μήν ὑπάρχει καί ἐμπιστοσύνη στούς Ἁγίους Πατέρες.
Ἡ δεύτερη κατηγορία εἶναι μέ συνειδητό τρόπο. Σέ αὐτή τήν κατηγορία ἀνήκουν οἱ ἄνθρωποι πού γνωρίζουν συνειδητά τί λέει τό Εὐαγγέλιο, οἱ Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας καί οἱ ἑρμηνεῖες τῶν Ἁγίων Πατέρων καί ταυτόχρονα πράττουν τά ἀντίθετα· καί ἐδῶ ὡς αὐτονόητο μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι κρύβουν σκοπιμότητες ἤ ὅτι ποιοῦν τό θέλημα τοῦ διαβόλου. Εἶναι τά ἄτομα ἐκεῖνα πού ἀνήκουν συνειδητά σέ σκοτεινά κέντρα, ὅπως οἱ μασῶνοι.
Ἡ τρίτη κατηγορία εἶναι οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖνοι πού ἔχουν ἐξαπατήσει τόν ἴδιο τους τόν ἑαυτό. Εἶναι οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖνοι πού ἀφοῦ πρῶτα ἐξαπάτησαν τόν ἑαυτό τους, τότε εἶναι πιό εὔκολο καί χωρίς ἰδιαίτερο κόπο νά ἐξαπατοῦν καί τούς ἄλλους. Παρουσιάζουν τό ψεύτικο ὡς ἀληθινό καί μάλιστα μέ πειστικό τρόπο. Ἕνα παράδειγμα σέ ἐπίπεδο ἐξάρτησης εἶναι ὁ ναρκωμανής. Ὅταν ὁ ναρκωμανής βιώνει τήν ἐπίδραση τῆς οὐσίας στό αἷμα του καί στούς νευρωδιαβιβαστές τοῦ ἐγκεφάλου, τοῦ εἶναι πολύ εὔκολο νά παρουσιάζει τά συμπτώματα τοῦ παραισθησιογόνου ὡς παράδεισο, ἀλλά καί ὡς τρόπο ζωῆς. Κάτι ἀντίστοιχο μπορεῖ νά γίνει μέ πολιτική ἰδέα ἤ μέ θεολογική πρόταση, ἀρκεῖ βέβαια νωρίτερα νά ὑπάρξει ἡ ἐξαπάτηση τοῦ παραισθησιογόνου, δηλαδή τῆς πολιτκῆς ἰδέας ἤ τῆς θεολογικῆς πρότασης.
Μέ μιά σύντομη ἀνακεφαλαίωση τοῦ πρώτου μέρους, εἴπαμε ὅτι στήν ἱστορία ὑπῆρξαν Οἰκουμενικές Σύνοδοι πού διετύπωσαν δόγματα. Τά δόγματα εἶναι τά ὅρια μεταξύ ἀληθείας καί ψεύδους καί ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς μᾶς λέει πῶς νά κατανοήσουμε τά δόγματα. Ἐπίσης, ἀναφέραμε ὅτι ἐμεῖς ἐμπιστευόμαστε τούς Ἁγίους Πατέρες καί ὑπάρχουν τρεῖς κατηγορίες ἀνθρώπων πού ἀμφισβητοῦν τό κύρος τῶν Πατέρων. Σέ αὐτό τό σημεῖο κρίνεται ἀπαραίτητο νά θέσουμε κάποια ἐρωτήματα, τά ὁποῖα θά λειτουργήσουν καί ὡς γέφυρα γιά τό δεύτερο μέρος τῆς παρούσης ὁμιλίας.
Ἄραγε εἶναι ἀναγκαῖο νά γνωρίζουμε τά δόγματα, ὅπως τά περιγράφουν ἀνά τούς αἰῶνες οἱ Θεοφόροι Πατέρες καί νά τά γνωρίσουμε ὅπως τά περιγράφει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς; Ἡ ἀπάντηση εἶναι, ναί.
Εἶναι ἀναγκαῖο, ἔχει σημασία, εἶναι ἀπαραίτητο νά γνωρίζουμε ἤ νά διακρίνουμε τό κῦρος τῶν Ἁγίων Πατέρων ἀπό τά λεγόμενα τῶν ἀνθρώπων πού ἀπορρίπτουν αὐτό τό κῦρος; Ἡ ἀπάντηση εἶναι καί πάλι, ναί.
Ἐάν πραγματικά συμφωνοῦμε νά γνωρίσουμε τά δόγματα, νά μάθουμε τόν τρόπο κατανόησης τῶν δογμάτων καί νά διακρίνουμε τό κῦρος τῶν Ἁγίων Πατέρων ἀπό τίς φλυαρίες, τότε θά πρέπει νά ἀναλάβουμε τήν προσωπική μας εὐθύνη. Ἡ προσωπική εὐθύνη οὐσιαστικά εἶναι ἡ συνάντηση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό. Ἄς δοῦμε μέσα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή τήν προσωπική εὐθύνη. Ὁ ἄνθρωπος ἀπό τήν στιγμή πού ἔχασε τόν Παράδεισο, ὁ Θεάνθρωπος, ὁ Κ.Η.Ι.Χ., μέ τό σωτηριολογικό του ἔργο ὑποσχέθηκε στόν ἄνθρωπο τόν Παράδεισο καί μάλιστα νά εἶναι σταθεροποιημένος σέ σχέση μέ τήν Παλαιά Διαθήκη. Ἕνα πράγμα ζήτησε ἀπό τόν ἄνθρωπο καί αὐτό χωρίς ἐκβιασμό ἤ διλήμματα. Εἶπε χαρακτηριστικά τό περίφημο «ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν». Μέ ἁπλά λόγια: Ὁ Παράδεισος κατακτᾶται, κερδίζεται, δέν εἶναι γιά τούς τεμπέληδες καί τούς ἀνεύθυνους. Εἶναι γιά τούς ὑπεύθυνους πού βλέπουν μέ εὐθύνη καί ἀποφασιστικότητα τήν πνευματική τους προκοπή καί ἀνάπτυξη. Βλέπουν μέ αἰσθήματα εὐθύνης τήν προσωπική τους συνάντηση μέ τόν Θεάνθρωπο καί ταυτόχρονα μέ τόν συνάνθρωπο.
Ὁ ἄνθρωπος ὅταν παρατηρεῖ, περιγράφει καί ἐκθέτει ὑπεύθυνα τόν ἑαυτό του στόν ἄλλο, δηλαδή στόν πνευματικό του ἤ ὅπως ἔκαναν στήν πρώτη ἐκκλησία νά ἐκθέτει τόν ἑαυτό του στήν Κοινότητα, στόν λαό, τότε ἔχει ἀναλάβει καί τίς προσωπικές του εὐθῦνες νά τίς ἀλλάξει καί νά τίς μεταμορφώσει ἐν Πνεύματι. Ὁ Παράδεισος προγεύεται ἀπό αὐτή τήν ζωή, μαθαίνεται, διδάσκεται καί ἔχει ἀπίστευτη μεταδοτικότητα, ὅπως στήν πρώτη Ἐκκλησία, ὅταν βιώνεται αὐθεντικῶς, δηλαδή μέ ὑπεύθυνο τρόπο. Ὁ Παράδεισος θά ἔχει τούς ὑπεύθυνους μέσα καί δέν θά μπορεῖ νά δεχθεῖ τούς ἀνεύθυνους, διότι ἁπλά οἱ ἀνεύθυνοι δέν θά ἔχουν καταφέρει νά ὡριμάσουν ἐξ αἰτίας τῆς ἀνευθυνότητάς τους καί δέν θά μποροῦν νά ἀντέξουν τόν Φῶς τοῦ Παραδείσου, ὅπως οἱ νυχτερίδες τό φῶς τοῦ ἥλιου.
Ἄς δοῦμε ἕνα παράδειγμα ἀπό τήν ζωή τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Ὅλοι γνωρίζουμε τήν εὐχή «Κύριε ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με τόν ἁμαρτωλό» τοῦ ἀπ. Παύλου. Αὐτή ἡ εὐχή εἶναι μία εὐχή γιά τόν ἀδύναμο, πού ὅταν φθάσει σέ πνευματικά ὕψη ἐξακολουθεῖ νά τήν λέει. Ἑπομένως, εἶναι εὐχή γιά ὅλες τίς πνευματικές καταστάσεις καί ἄν βρίσκεται ὁ ἄνθρωπος. Εἶναι μία εὐχή, ἡ ὁποία αὐξάνει τήν πνευματική προκοπή σέ ὅποιο στάδιο καί ἄν βρίσκεται ὁ ἄνθρωπος. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος εἶχε αὐτοσχεδιάσει καί ἀντί αὐτῆς τῆς εὐχῆς ἔλεγε «Κύριε φώτισόν μου τό σκότος». Αὐτή ἡ εὐχή δείχνει πραγματικά τί ὁ Ἅγιος Γρηγόριος πίστευε γιά τόν ἑαυτό του. Ἔλεγε ὅτι ἔχει σκότος μέσα του καί παρακαλοῦσε τό Θεό αὐτό τό σκότος νά μεταμορφωθεῖ σέ φῶς.
Ἐπίσης, αὐτή ἡ εὐχή δείχνει πόσο ὑπεύθυνα καί εἰλικρινά περιέγραφε ὁ Ἅγιος τόν ἑαυτό του ἀπέναντι στό Θεό καί κατά προέκταση στόν συνάνθρωπο. Τελικά, αὐτή ἡ εὐχή, ὄχι μόνο οἱ λέξεις ἀλλά κυρίως τό νόημα αὐτῶν τῶν λέξεων, καθώς καί τά κίνητρα τοῦ Ἁγίου, ἦταν ὑπεύθυνα. Ζητοῦσε μέ ὑπεύθυνο τρόπο νά συναντήσει τό φῶς τό Θεοῦ, διότι εἶχε μέσα του βαθιά τήν πεποίθηση ὅτι τό ἀποτέλεσμα θά ἦταν θετικό καί πράγματι ἔτσι ἦταν. Στήν συνέχεια ἔβλεπε διαφορά σέ σχέση μέ τό πρίν καί τό μετά. Ἐξελισσόταν, ὡρίμαζε καί ταυτόχρονα ἦταν συνειδητοποιημένος ὅτι τό διαφορετικό εἶναι ὄχι κάτι τό ἀνθρώπινο ἤ κάτι τό θεϊκό, ἀλλά Θεανθρώπινο. Αὐτός ἐνεργοῦσε καί ὁ Θεός συνεργοῦσε στήν καθημερινότητά του.
Αὐτήν τήν ὑπευθυνότητα ἐμεῖς σήμερα καλούμαστε νά ἐνεργοποιήσουμε στήν ζωή μας γιά νά ἀντιμετωπίσουμε τήν καθημερινότητα μας με σοβαρό καί λειτουργικό τρόπο καί ὄχι μέ δυτικές γρήγορες ἀντιγραφές. Ὁ Ἅγιος βίωσε τήν μοναδικότητα τοῦ Ἀκτίστου Φωτός, βίωσε μέ μοναδικό τρόπο τήν σχέση του μέ τόν Θεό. Ἐμεῖς τώρα καλούμαστε νά ἀντιμετωπίσουμε μέ μοναδικό τρόπο 5 τά προβλήματα τῆς ζωῆς μας, μέ μοναδικό τρόπο διότι πολύ ἁπλά εἴμαστε μοναδικοί. Ἐπίσης, κάτι τό ὁποῖο εἶναι αὐτονόητο, εἶναι καί ἡ μοναδική ψυχοπαθολογία πού καί αὐτή ἔχει τόν ρόλο της. Ἀμέσως μετά ἐάν θέλουμε, ἔχουμε τήν μοναδική θεραπεία καί μέσα ἀπό αὐτή συναντοῦμε τήν μοναδική σωτηρία. Ἄν δοῦμε τά παραπάνω μέ ὑπεύθυνο τρόπο, τότε μποροῦμε να βιώσουμε στήν καθημερινότητά μας τήν ἀλλαγή, τήν ἐξέλιξη, τήν πνευματική ὡριμότητα καί τήν ἐν Πνεύματι κοινωνία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ.
Χριστιανός ὁ ὁποῖος προσπαθεῖ νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό καί τόν συνάνθρωπο, τότε ἐννοεῖται πώς ἔχει ἐνεργοποιήσει στήν ζωή του τό διαφορετικό ἀπό αὐτό πού προτείνει τό κοσμικό φρόνημα, δηλαδή ἔχει βάλει στήν ζωή του τόν Χριστό καί εἶναι αὐτονόητο ὅτι προσεύχεται σέ κάποιο βαθμό μέ συγκεκριμένες προσευχές, καθώς καί μέ τήν παραπάνω γνωστή εὐχή τό «Κύριε ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με τόν ἁμαρτωλό». Ἐπειδή ἡ ἐμπειρία τῆς προσευχῆς εἶναι μοναδική σέ κάθε ἄνθρωπο, αὐτό πού θά προτείνουμε παρακάτω εἶναι ἕνα διάφορετικό μονοπάτι ὑπεύθυνης ἐπιλογῆς. Θά προσπαθήσουμε ἐν ὀλίγοις νά φωτίσουμε, ὅπως φωτίζει κάποιος μέ ἕναν φακό, ἕνα σκοτεινό μονοπάτι. Πιθανόν νά φωτίσουμε διαδρομές πού δέν βλέπει μόνος του ὁ ἄνθρωπος καί μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ ὁ καθένας μπορεῖ νά ἐπιλέξει τί θά κάνει στήν ζωή του.
Ἄς δοῦμε ἕνα ἁπλό παράδειγμα, πού ἀπό αὐτό καί μόνον καθορίζονται πολλά πράγματα στήν ζωή μας. Δύο ἄνθρωποι ἔρχονται σέ ἀντιπαράθεση μεταξύ τους. Συνήθως ὅταν ἀντιπαρατίθονται ἀναμεταξύ τους περιγράφουν τά λάθη ὁ ἕνας τοῦ ἄλλου. Προσπαθοῦνε μέ ἐπιχειρήματα ὁ ἕνας νά πείσει τόν ἄλλο ὅτι ἔχουν τό δίκιο μέ τό μέρος τους καί ἄλλες φορές ἐκβιάζουν μέ πολλούς καί διαφορετικούς τρόπους. Σπάνια ἕως καθόλου περιγράφουν τά λάθη τους καί ζητοῦν συγγνώμην, διότι αὐτό εἶναι ἀδυναμία ὅπως νομίζουν. Ἄς ποῦμε τώρα τήν πρότασή μας στήν ὅποια ἀντιπαράθεση. Ὑπάρχει περίπτωση κάποιος ἀπό τό παράδειγμά μας νά διεκδικεῖ τό ἀλάθητο; Πιθανόν ὄχι. Ἑπομένως ὑπάρχει μερίδιο εὐθύνης καί στούς δύο. Ἄλλος περισσότερο καί ἄλλος λιγότερο. Πιστεύω νά συμφωνοῦμε ὅλοι ἐδῶ.
Ὁ ἕνας ἐκ τῶν δύο νομίζει ὅτι ἔχει τό λιγότερο μερίδιο εὐθύνης καί ἄς ὑποθέσουμε ὅτι τοῦ ἀνήκει τό 1%. Τόν ἀπασχολεῖ νά τό ἀλλάξει; Ἄν ναί, τότε πιθανόν νά ἀνακαλύψει ὁ ἴδιος ὅτι ἔχει κάτι παραπάνω ἀπό τό 1% εὐθύνης καί τότε ἔχει ἀρχίσει τήν ἐν Χριστῷ ἀλλαγή μέ ὑπεύθυνο τρόπο. Ἄν ὅμως δέν τόν ἀπασχολεῖ νά ἀλλάξει τό 1% καί τοῦ εἶναι δύσκολο, τότε γιατί ὁ ἄλλος νά ἀλλάξει τό 99%; Ποιό εἶναι πιό εὔκολο, νά ἀλλάξει τό 1% ἤ τό 99%; Τό εὔκολο εἶναι τό 1%. Ἄραγε γιατί αὐτός πού ἔχει τό 1% δέν θέλει νά τό ἀλλάξει; Διότι πολύ ἁπλά θέλει νά μεταφέρει τήν προσωπική του εὐθύνη στόν ἄλλο. Νά λοιπόν μέσα ἀπό αὐτή τήν ἁπλή ἀντιπαράθεση πόσο εὔκολο εἶναι νά δοῦμε ἐάν ὑπάρχει ὑπευθυνότητα ἤ ἀνευθυνότητα στά ἁπλά πράγματα. Τό τονίζουμε αὐτό διότι τά ἁπλά πράγματα τῆς ζωῆς, μᾶς δίνουν προσανατολισμό καί γιά τά δύσκολα. Ὁ λόγος εἶναι ἁπλός. Ἔτσι μαθαίνει νά συμπεριφέρεται ὁ ἄνθρωπος καί στά ἁπλά, ἀλλά καί στά δύσκολα.
Ἄς δοῦμε ἄλλο ἕνα παράδειγμα, ὅταν ἕνας ἄνθρωπος μεγαλώνει μέ τήν παραπάνω συμπεριφορά τελικά δέν ἀλλάζει, διότι ἐπιλέγει κάτι διαφορετικό σέ σχέση μέ τήν ἐν Χριστῷ ζωή. Ἄς ὑποθέσουμε ὅτι εἶναι πολιτικό πρόσωπο. Συνήθως ἀκοῦμε νά μᾶς λένε οἱ πολιτικοί πού ψηφίζουμε. «Φταίει τό πολιτικό σύστημα καί αὐτό πρέπει νά ἀλλάξει». Συμφωνοῦμε πιστεύω ὅλοι ὅτι πρέπει νά γίνει κάποια ἀλλαγή, διότι ἡ συννοσηρότητα τοῦ πολιτικοῦ συστήματος ἔχει ἀπαξιώσει τήν Ἑλλάδα, τόν ἕλληνα καί τίς ἀξίες τῆς παράδοσής μας. Ὡστόσο αὐτό τό λένε οἱ ἴδιοι οἱ πολιτικοί πού ἔχτισαν τό σύστημα ἤ ζοῦνε μέσα σέ αὐτό ἤ ζοῦνε ἀπό αὐτό. Γιατί ἄραγε μιλᾶνε γιά τό σύστημα καί ὄχι γιά τά πρόσωπα;
Διότι θέλουν νά μεταφέρουν τήν προσωπική τους εὐθύνη ἀλλοῦ καί ὄχι στόν ἑαυτό τους. Τό ἀλλοῦ εἶναι ἕνα ἀπρόσωπο πεδίο, τό ὁποῖο ὀνομάζουν σύστημα καί αὐτό τό κάνουν μέ ἀσυνείδητο 6 τρόπο, γιά νά μποροῦν νά κατηγοροῦν καί νά αὐτοδικαιώνονται χωρίς νά ὑπάρχει κόστος γιά κανέναν. Τό λυπηρό εἶναι ὅτι μέσα ἀπό αὐτή τήν νηπιώδη μεταφορά εὐθύνης στό πουθενά, δέν φέρνει τήν ἀλλαγή πού ὑπαινίσσονται μέ λόγους καί ἄρθρα. Αὐτό ἔμαθαν ἄλλωστε νά κάνουν ἀπό μικροί καί αὐτό ἐπαναλαμβάνουν καί στήν πολιτική ζωή τους. Παλινδρομεῖ δηλαδή ἡ ἴδια συμπεριφορά ἀνεξάρτητα ἀπό τήν ἰδιότητα. Στό παράδειγμα θά μποροῦσε νά εἶναι ἕνας ἐπιστήμων, ἀλλά καί ἕνας ἐργάτης, ἕνας πλούσιος ἤ ἕνας φτωχός. Εἶναι τά πρόσωπα τῆς τρίτης κατηγορίας πού ἀναφέραμε παραπάνω, πού ἔχουν ἐξαπατήσει τόν ἑαυτό τους καί πολύ ἁπλά θέλουν νά ἐξαπατήσουν καί ἐκείνους πού τούς ἀκολουθοῦν.
Σήμερα βιώνουμε ὡς κράτος μία μουσουλμανική μετανάστευση, ἡ ὁποία ἔχει στηριχθεῖ στήν ἀνευθυνότητα τῶν ποιλιτικῶν μας πού ψηφίζουμε. Βλέπουμε κάτι, τό ὁποῖο ὅλους μᾶς ἀνησυχεῖ καί ἐκ τῶν πραγμάτων σέ λίγα χρόνια μέσα στήν κοινωνία μας θά βλέπουμε μουσουλμάνους, τούς ὁποίους θά τούς ἀντιμετωπίσουμε ἀναλόγως θετικά ἤ ἀρνητικά ὅλοι μας. Εἶναι ἀνεύθυνο νά μιλᾶμε μόνο γιά τήν μία ὄψη τοῦ προβλήματος. Ὑπεύθυνο εἶναι νά ἔχουμε σαφῆ εἰκόνα. Αὐτή τήν στιγμή δέν ἐξετάζουμε τήν πολιτική ὄψη τοῦ προβλήματος, ἀλλά θά προσπαθήσουμε νά δώσουμε μία προοπτική μέσα ἀπό τό πρόβλημα πού μᾶς προίκισαν οἱ πολιτικοί μας, μέσα ἀπό τήν δική μας ὀπτική εἰκόνα, ἀλλά κυρίως μέσα ἀπό τήν προσωπική εὐθύνη.
Τό σοβαρό καί τό ὑπεύθυνο εἶναι πῶς θά συμβιώσω μέ αὐτούς τούς ἀνθρώπους καί πῶς νά μεταφέρω στήν καθημερινότητά μου τόν Χριστό. Ἐγώ ἔχω ἐμπειρία αὐθεντικῆς ἀγάπης; Ὁ κανόνας λέει ὅτι στό ποσοστό πού νιώθω ὅτι μεταμορφώνομαι ἐν Χριστῷ, τότε στό ἴδιο ποσοστό θά μπορέσω νά μεταφέρω αὐτή τήν ἐμπειρία στόν διπλανό μου. Ἀνεύθυνο εἶναι νά περιγράφω μόνο τίς εὐθῦνες τῶν ἄλλων ἤ νά περιγράφω ὅτι δέν εἴμαστε καί τόσο ἐπαρκεῖς ὡς Χριστιανοί. Ἄν περιγράφω ὅτι ἐγώ προσωπικά δέν εἶμαι ἐπαρκής Χριατιανός εἶναι διαφορετικό, ἀπό τό νά περιγράφω ὅλους τούς Χριαστιανούς ἀνεπαρκεῖς μαζί μέ ἐμένα. Ὅταν λέω ὅτι εἴμαστε ἀνεπαρκεῖς, φαίνεται ἕνας ὑπαινιγμός πού λέει ὅτι καί ἐγώ εἶμαι ἀνεπαρκής, ἀλλά δέν τό λέω εὐθέως.
Γιατί ἄραγε νά τοποθετοῦμε κατ’ αὐτόν τόν τρόπο; Ἡ ἀπάντηση εἶναι γιά νά μεταφέρω τήν προσωπική μου εὐθύνη ἀλλοῦ, δηλαδή στόν ἄλλο. Εἶναι ἕνας τρόπος ἀποφυγῆς προσωπικῆς εὐθύνης, ὅπως τῶν πολιτικῶν. Ὅταν ὅμως λέω, εἶμαι ἀνεπαρκής, καί ἐν συνεχείᾳ ἐγώ προσωπικά ἀναλαμβάνω μέ εὐθύνη τήν προσωπική μου ἀλλαγή, τότε εἶναι σίγουρο ὅτι θά προκύψει κάτι τό διαφορετικό πρός τό καλύτερο γιά τόν ἑαυτό μου. Γνωρίζουμε ὅλοι ὅτι δέν εἶναι εὔκολο νά σκεφτεῖ ἔτσι ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, ἀλλά ὅμως ὁ Χριστιανισμός θέτει τόν πῆχυ ψηλά. Ἐπίσης, ὁ Χριστιανισμός δέν θέλει σκέψεις, ἀλλά βίωμα. Θέλει ἀνθρώπους πού νά τολμοῦν νά βλέπουν πρῶτα τήν προσωπική τους ἀδυναμία. Ἡ συνέχεια θά εἶναι σχεδόν αὐτονόητη. Μετά θά βλέπει τήν ἀδυναμία τοῦ ἄλλου ὡς ποιμένας καί ὄχι ὡς ἀντίπαλος. Ἑπομένως, τό κακό ἤ τό ὁποιοδήποτε στρεβλό τῆς κοινωνίας μας ἀντιμετωπίζεται μέ ἀγάπη πατρική καί ὄχι μέ προνοιακά μέτρα.
Πράγματι ὑπάρχει πόλεμος στήν Συρία, οἱ ἄνθρωποι θέλουν βοήθεια, θέλουν ἐργασία, θέλουν νά πᾶνε στήν χώρα πού θά ἱκανοποιήσει τά ὄνειρά τους, ὅπως ἡ Γερμανία. Αὐτό εἶναι ἡ μία ὄψη. Ἡ ἄλλη ὄψη εἶναι αὐτή πού δέν λέγεται, ἀλλά τήν ἔχουμε σκεφτεῖ ὅλοι μας. Μέσα σέ αὐτά τά πλήθη δέν ὑπάρχουν κακοποιά στοιχεῖα ἤ ὀργανωμένα ἄτομα, μέ σκοπό τήν τρομοκρατία ἤ τήν ἐπικράτηση τοῦ μουσουλμανισμοῦ; Πολλοί φοβοῦνται ὅτι θά κατακτήσουν τήν Εὐρώπη, ὅταν θά γεννοῦν μόνον οἱ Μουσουλμᾶνοι καί οἱ Χριστιανοί καθόλου. Πιθανόν νά γίνει καί ἔτσι. Εἶναι ἱκανός ἰσχυρισμός σύμφωνα μέ ἀπόψεις εἰδικῶν. Ὁ φόβος ὅμως δέν εἶναι καλός σύμμαχος. Ἡ εὐαγγελική πρόταση εἶναι «καί ἡ ἀγάπη βάλει τό φόβον ἔξω». Ὅταν ἀγαποῦμε, μποροῦμε νά ἐμπνευστοῦμε. Ὅταν ἀγαποῦμε, μποροῦμε νά ξεπεράσουμε τά ὅρια καί τίς προσωρινές προτάσεις τῶν πολιτικῶν μας.
Αὐτό πού θά πρέπει νά μᾶς ἀνησυχεῖ εἶναι τό ἑξῆς: ἄραγε ποιά εἶναι ἡ προσωπική μου εὐθύνη καί τί θά κάνω ἐγώ. Ὁ ὑπεύθυνος Χριαστιανός δέν μπορεῖ νά περιμένει νά δεῖ τί θά κάνουν οἱ ἄλλοι, γιά νά κάνει μία γρήγορη ἀντιγραφή. Ἀπό μόνος του ἤδη ἔχει αὐτοσχεδιάσει καί τολμᾶ πέραν τῶν συνταγῶν καί τῶν ὑποδείξεων πού ἀκοῦμε ἀπό τά Μ.Μ.Ε. Ἑπομένως, τήν ἀπάντηση τήν ἔχει ἤδη ὁ καθένας ἀνάλογα μέ τό τί ὡριμότητα ἔχει, ἀλλά καί κατά πόσο ἐπιβάλλεται νά ἀναλάβει ὑπεύθυνο ρόλο ἀπό τήν θέση πού βρίσκεται. Τά ὑπόλοιπα θά λειτουργήσουν μέ αὐτορύθμιση ὡς πρόταση, ὡς ἄποψη καί ὡς προσανατολισμό· ὅπως ὁ μαγνήτης ἑλκύει τά ρινίσματα σιδήρου, δίνοντας στό καθένα τήν θέση πού τοῦ ἀνήκει, ἔτσι καί ὁ ὑπεύθυνος Χριστιανός θά προσανατολίζει ὅ,τι ἔχει σχέση μέ τόν μαγνήτη, δηλαδή ὅ,τι ἔχει σχέση μέ τόν Χριστό.
Ἡ ἐποχή μας ὅμως μοῦ θυμίζει τήν πολιτική ἀναστάτωση πού εἴχαμε τό 1924. Τήν ἐποχή ἐκείνη, ἑνάμισης χρόνος μετά τήν Μικρασιατική καταστροφή. Ἡ προσφυγιά τῶν Ἑλλήνων ἦταν διάχυτη. Αὐτό πού σημάδεψε τήν ἐποχή ἐκείνη, ἦταν ἡ ἀνευθυνότητα τῶν πολιτκῶν, ἀλλά καί τῶν πνευματικῶν ἀνδρῶν. Σέ μία ἐποχή τόσο δύσκολη, ἡ Ἱεραρχία τότε εἶπε ὅτι ἦταν ὁ καταλληλότερος χρόνος νά ἀλλάξει τό Ἡμερολόγιο καί ἀπό τότε εἶναι μία ἀνοιχτή πληγή μέχρι σήμερα, λόγῳ τῆς ἀνευθυνότητας. Σήμερα μέσα σέ αὐτές τίς δύσκολες συγκυρίες, ὅπως ἡ οἰκονομική κρίση, ἡ μουσουλμανική μετανάστευση, ἡ φυγή τῶν νέων στό ἐξωτερικό, ἔρχεται ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος νά καλέσει Σύνοδο καί ὅπως τήν ὀνομάζει Πανορθόδοξη νά ἀπαντήσει σέ θέματα πού αὐτή τήν στιγμή ἐπιλέγει ὡς τόν καταλληλότερο χρόνο. Λέει στόν λαό αὐτά πού ἔχω νά πῶ, εἶναι πιό σημαντικά ἀπό αὐτά τά προβλήματα πού ἀντιμετωπίζεται.
Ἡ ἔλλειψη ὑπευθυνότητας φαίνεται καί μέ τόν τρόπο πού συγκαλεῖ τήν Σύνοδο. Εἶναι γνωστό σέ ὅλους, πού ἀσχολοῦνται σοβαρά μέ τό θέμα, ὅτι ὑπάρχει πρόβλημα ἐγκυρότητας. Γιά νά ὑπάρξει ἐγκυρότητα, ἀπαραίτητο στοιχεῖο εἶναι ἡ συνέχεια τῶν Ἁγίων Πατέρων νά ἐκφράζεται καί μέσα ἀπό τήν ὅποια νέα Σύνοδο. Εἶναι ἀναγκαῖο δηλαδή οἱ προηγούμενες ἀποφάσεις τῶν Ἁγίων Πατέρων νά ἐπιβεβαιωθοῦν. Ἄν δηλαδή κάποιος ἀπορρίψει τόν πατέρα του, πῶς μπορεῖ νά ἔχει τό δικαίωμα νά ἐπικαλεῖται τήν υἱότητά του; Δέν φαίνεται μία ὑποκρισία;
Ἄν σέ μία σχέση ματαξύ δύο ἀνδρῶν ὁ πρῶτος ὑβρίσει ἀδικαιολόγητα τόν πατέρα τοῦ ἄλλου, ἡ λογική λέει ὅτι θά προκύψει κάποια ἀντίδραση ἀπό τόν δεύτερο. Ὁ δεύτερος ἄνδρας ὅμως ἀντί νά ὑπερασπιστεῖ τόν πατέρα του, δικαιολογεῖ τόν φίλο του, ἐνῶ τίς ὕβρεις τίς θεωρεῖ λέξεις πού δέν ἔχουν ἀπολύτως καμία σημασία. Αὐτή ἡ στάση εἶναι λογικό νά φέρει αὐθεντική ἀγάπη; Δέν εἶναι στάση πού φανερώνει ἀνευθυνότητα; Δέν εἶναι λογικό ἀπό τήν στιγμή πού ἐκφράζει αὐτή τήν συμπεριφορά, νά τήν μιμηθοῦν μετά καί τά παιδιά του καί στήν συνέχεια τά παιδιά του νά ἀπορρίψουν τόν πατέρα τους μέ τόν ἴδιο ἀσυνείδητο τρόπο πού τούς δίδαξε ὁ πατέρας τους; Δέν αὐξάνεται ἔτσι ὁ φαῦλος κύκλος σχέσεων μέ μία ψευδῆ ἀγάπη; Αὐτή ἡ ψευδής ἀγάπη λειτουργεῖ ὡς παραισθησιογόνο καί προτείνεται σήμερα ὡς τρόπος ζωῆς ἀπό τόν Οἰκουμενισμό. Μπορεῖτε στό παράδειγμά μας στήν θέση τῶν δύο ἀνδρῶν νά βάλετε τόν Πάπα Ρώμης, ὡς τόν πρῶτο ἄνδρα, καί τόν οἰκουμενικό Πατριάρχη, ὡς τόν δεύτερο ἄνδρα.
Καταβάλλεται ἰδιαίτερη προσπάθεια νά μᾶς ἐξαπατήσουν μέ δῆθεν θεολογικές ἀκρίβειες καί γιά μία ἀγάπη ὅπως τήν καταλαβαίνουν. Ἡ προσεχής Σύνοδος, πού θά λάβει μέρος στήν Κρήτη, δέν ἔχει κίνητρα ἀγάπης, ἐνῶ πάσχει σέ πολλά σημεῖα. Πάσχει στήν συνέχεια τῶν Ἁγίων Πατέρων καί αὐτό ἀκυρώνει καί τό τυπικό μέρος τῆς διαδικασίας. Ὡστόσο ὅμως, ἡ Σύνοδος αὐτή πάσχει ἀκόμα καί ἀπό τυπικῆς διαδικασίας. Αὐτό εἶναι σημαντικό, διότι ἐκεῖνοι πού συγκαλοῦν τήν Σύνοδο δέν παίρνουν στά σοβαρά οὔτε τούς δικούς τους ἀνθρώπους. Δηλαδή, Πανορθόδοξη Σύνοδος ἀπό τυπικῆς πλευρᾶς λέγεται ὅταν καλοῦνται ὅλοι οἱ Ἀρχιερεῖς νά συμμετάσχουν. Αὐτό βέβαια δέν γίνεται καί φαίνεται ἐδῶ κατά πόσον ὑπεύθυνα καί σοβαρά λειτουργοῦν ἀναμεταξύ τους.
Ἕνα τελευταῖο σημεῖο, λίγο πρίν τελειώσω τήν ἀποψινή μου ὁμιλία, εἶναι νά ποῦμε μέ μία λέξη τί εἶναι ὁ Οἰκουμενισμός. Ὁ Οἰκουμενισμός εἶναι μία θεολογική καί κοινωνική πλάνη. Πολλοί θά ποῦνε ὅτι καί ὁ παλαιοημερολογιτισμός εἶναι μία πλάνη. Μπορεῖ ὁ καθένας νά ὑποστηρίξει ὡς πλάνη αὐτό πού βλέπει ἀπό μακριά. Ἄν ὅμως δεῖ τήν πλάνη ἀπό κοντά, σίγουρα θά ἀλλάξει ἄποψη. Θά διαφοροποιηθεῖ ἀπό τήν ἀρχική του θέση. Ἕνα παράδειγμα πού σᾶς παρουσιάζω, εἶναι μία ὀπτική πλάνη. Στήν πρώτη ὀπτική πλάνη τῆς διαφάνειας [πού προβάλλεται παράλληλα σέ ὀθόνη] φαίνεται ὁ Οἰκουμενισμός. Σέ αὐτή ἀρχικά βλέπουμε ἕναν ποταμό νά τρέχει μέ ὁρμή καί νά παρασύρει τούς πάντες καί πράγματι ἐντυπωσιάζει τό θέαμα. Ἄν ὅμως δοῦμε προσεκτικότερα, θά διαπιστώσουμε φαντάσματα πού θέλουν νά μᾶς μεταφέρουν τόν δικό τους τρόμο πού ζοῦνε.
Στήν δεύτερη ὀπτική πλάνη φαίνεται ὁ παλαιοημερολογιτισμός. Ἀρχικά βλέπουμε κάτι σάν νεκροκεφαλή, κάτι πού θυμίζει νεκροταφεῖο. Ἄν δοῦμε ὅμως προσεκτικότερα τήν ὀπτική πλάνη, θά διαπιστώσουμε ἕνα πλοῖο, τό ὁποῖο παλεύει μέ τά κύματα καί τίς δυσκολίες τῆς ζωῆς. Αὐτός εἶναι ὁ παλαιοημερολογιτισμός, πού ἄν κάποιος τόν δεῖ ἀπό κοντά, τότε μόνον μπορεῖ νά καταλάβει τόν αὐθεντικό ἀγῶνα τῆς σημερινῆς μαχόμενης Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.
Θά δοῦμε ἄλλη μία τελευταία ὀπτική πλάνη, πού ἡ διαφορά σέ σχέση μέ τίς ἄλλες δύο εἶναι ὅτι ὅσο πιό κοντά εἴμαστε μέσα στό θέμα, ἄλλο τόσο δέν μπορεῖ νά γίνει ἀντιληπτή ἡ πραγματική εἰκόνα. Θά παρομοιάσω τόν Οἰκουμενισμό μέ μία ἄλλη ὀπτική πλάνη, πού στό παράδειγμά μας βλέπουμε ἕνα δάσος μέ πολλά κλαδιά. Θά λέγαμε μέ μεταφορική ἔννοια, ὅτι εἶναι ἡ θεωρία τῶν κλάδων πού πάνω σέ αὐτή στηρίζεται ὁ Οἰκουμενισμός. Ἄν θά παρατηρήσουμε ὅτι ὅσο φεύγουμε ἀπό μέσα, τό θέμα ἀποκαλύπτεται μία τίγρη. Σέ αὐτό τό σημεῖο θά ἐπικαλεστῶ μία προσφιλῆ ἔκφραση τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου μας κυροῦ Χρυσοστόμου, ὁ ὁποῖος ἔλεγε: Ἄλλα τά ὁρώμενα καί ἄλλα τά νοούμενα.
Κλείνοντας, θά ἤθελα νά προτρέψω ὅλους νά ἑστιάσουμε στήν προσωπική μας εὐθύνη, διότι ἀπό ἐκεῖ θά κριθοῦμε ὅλοι μας καί ὁ καθένας ξεχωριστά. Νά μήν ἀφήσουμε κανέναν νά μᾶς χειραγωγεῖ. Νά κλείσουμε τά αὐτιά μας στίς τηλεοράσεις καί νά ἀφήσουμε τήν ἀκοή μας καί κυρίως τήν καρδιά μας νά ἀκούσει τό Θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἀδελφοί μου, πιστεύω ὅτι τό καλό ἔχει δυναμική τέτοια πού μπορεῖ νά μεταμορφωθεῖ σέ χείμαρρο. Αὐτό τό καλό δέν εἶναι τίποτα ἄλλο ἀπό τήν προσωπική μας συνάντηση μέ τόν ἀληθινό Θεό μέσα ἀπό τά μάτια τοῦ συνανθρώπου μας. Ἡ τελευταία μου πρόταση θά εἶναι μία ἀντιστροφή σέ μία ἀρνητική πρόταση, πού ἔχουμε ὑπ’ ὄψιν μας. «Ἑνός καλοῦ δοθέντος, μύρια ἕπονται». Μία ἀλλαγή θέλουμε, ἀδελφοί, καί αὐτή θά φτάσει καί θά περισέψει. Νά γνωρίσουμε τό μυστήριο τῆς προσωπικῆς μας σωτηρίας μέ εὐθύνη καί σοβαρότητα στό ἔργο πού ἔχει ἀναλάβει, σέ ὅποια θέση καί ἐάν βρίσκεται ὁ καθένας μας.
Καλό ὑπόλοιπο τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς.
Σᾶς εὐχαριστῶ πολύ γιά τήν προσοχή σας.
