Ἡ Ὁσία Παρασκευή ἡ Νέα, ἡ Ἐπιβατινή
Δύο πολύτιμα μαργαριτάρια μέ τό ὄνομα "Παρασκευή" λαμπυρίζουν στόν ἐνιαύσιο στέφανο τῆς Ἐκκλησίας μας. Τό ἕνα εἶναι ἡ Ἁγία Μεγαλομάρτυς Παρασκευή, ἡ ὁποία ἔζησε καί μαρτύρησε γιά τόν Χριστό τόν 2ο αἰώνα. Τό δέ ἄλλο εἶναι ἡ Ὁσία Παρασκευή ἡ Νέα, ἡ Ἐπιβατινή, ἡ ἀδελφή τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου τοῦ Μυροβλήτου καί ἐπισκόπου Μαδύτων, ἡ ὁποία ἔλαμψε τόν 11ο αἰώνα.
Ἡ Ὁσία Παρασκευή ἡ Νέα γεννήθηκε περίπου τό 1023 μ.Χ. στήν κωμόπολι Ἐπιβάται ἤ Ἐπίβατα τῆς Ἀνατολικής Θράκης, ἡ ὁποία ἦταν κτισμένη στήν Εὐρωπαϊκή παραλία τῆς Προποντίδας, 10 χιλιόμετρα ἀνατολικά ἀπό τήν ὀνομαστή πόλη Σηλυβρία.
Οἱ γονεῖς της ἦταν εὐγενεῖς καί πολύ πλούσιοι ἀλλά προπάντων εὐσεβεῖς χριστιανοί, ἀπό τούς ὁποίους δέχθηκε χριστιανική ἀνατροφή. Ἔτσι, ἡ Παρασκευή σέ ἡλικία 10 ἐτῶν, ὅταν ἄκουσε στό ναό, στό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα, τήν προτροπή τοῦ Σωτήρα πρός τόν πλούσιο νέο, πού ἐπιζητοῦσε τήν αἰώνια ζωή: «ὕπαγε πώλησόν σου τά ὑπάρχοντα καί δός πτωχοῖς...» (Ματθ. Ιθ΄-21) θεώρησε, ὅπως ἄλλοτε ὁ Ἅγιος Ἀντώνιος, ὅτι ὁ Ἰησοῦς ἀπηύθυνε τά λόγια αὐτά καί πρός τήν ἴδια. Ἀποφάσισε λοιπόν νά τά θέσει στήν πράξη, χωρίς ἀργοπορία.
Μόλις λοιπόν βγῆκε ἀπό τόν ναό, ἀντάλλαξε τά πολύτιμα ἐνδύματά της μέ τά παλαιά κάποιου πτωχοῦ κοριτσιοῦ. Οἱ γονεῖς της τότε τήν ἐπέπληξαν. Ὁ πατέρας της, ὁ Νικήτας, μάλιστα, τήν κτύπησε. Παρ’ ὅλα αὐτά ἡ ἐλεήμων Παρασκευή ἐξακολούθησε τό φιλάνθρωπο ἔργο της καί δέν ἔπαυσε νά μοιράζει ὅ,τι εἶχε στά μικρά πτωχά παιδιά.
Κάποια φορά μάλιστα μή ἔχοντας νά δώσει τίποτε ἄλλο, πρόσφερε σέ μία πτωχή τόν χρυσό σταυρό, που φοροῦσε. Στήν παρατήρηση τῆς παιδαγωγοῦ της ἡ μικρή Παρασκευή ἀποκρίθηκε: «ὁ Σταυρός φανερώνει τήν ἀγάπη, τήν εὐσπλαγχνία καί τήν θυσία τού Κυρίου μας. Γιατί λοιπόν καί ὁ δικός μου Σταυρός, που μοῦ ὑπενθυμίζει αὐτά, νά μήν ἀνακουφίσει τήν πτωχή αὐτή κόρη;»
Οἱ γονεῖς της, ὡστόσο, δέν γνώριζαν ὅτι ἡ καρδιά τῆς Παρασκευῆς φλεγόταν ἀπό ἀγάπη πρός τόν Θεό καί ὅτι ἄλλο πόθο δέν εἶχε παρά ν’ἀφιερωθεῖ ὁλοκληρωτικά σ’ Ἐκεῖνον. Βέβαια, ἡ Παρασκευή καθώς μεγάλωνε διακρινόταν γιά τήν σεμνότητα καί κοσμιότητα τοῦ βίου της. Δέν τήν συγκινοῦσαν τά θέλγητρα τῆς κοσμικῆς ζωῆς. Μοναδικό μέλημά της εἶχε τόν στολισμό τῆς ψυχῆς της μέ ἀρετές καί τήν διαφύλαξη τῆς ἁγνότητάς της. Ἔτσι ἀπέφευγε ἀπό τά ἔργα, τά ὀποῖα συνήθως τέρπουν τούς νέους, ἀλλά τελικά ἀποχαυνώνουν τήν ψυχή τους.
Εἶχε ἤδη φθάσει στά 15 χρόνια της καί διεπίστωσε ὅτι δέν τῆς ἧταν ἀρεστό νά συνεχίσει νά ζεῖ μέσα στόν κόσμο. Γιά τόν λόγο αὐτό, μέ τόν θεῖο πόθο στήν καρδιά, ἔφυγε ἀπό τό πατρικό της, δίχως νά πεῖ σέ κανένα τίποτε, γιά νά μή τήν ἐμποδίσουν ἀπό τήν ἐπίτευξη τοῦ ὑψηλοῦ σκοποῦ της.
Ἔφθασε στήν Κωνσταντινούπολη καί ἐκεῖ προσκύνησε ὅλα τά Ἅγια προσκυνήματα. Ἔπειτα κατευθύνθηκε στήν Χαλκηδόνα, ἀπό φόβο μήπως οἱ γονεῖς της τήν ἀνακαλύψουν, διότι ἐκεῖνοι βαθειά λυπημένοι τήν ἀναζητοῦσαν παντοῦ, ἀλλά χωρίς ἀποτέλεσμα. Κατόπιν ἀνεχώρησε στήν Ἠράκλεια τοῦ Πόντου. Ἐκεῖ κατέφυγε σ’ ἕνα ναό τῆς Θεοτόκου, ὅπου ἔμεινε καί διακόνησε γιά πέντε χρόνια. Πέντε ὁλόκληρα χρόνια σκληρῆς ἀσκητικῆς ζωῆς. Μολονότι ἦταν νεαρή στήν ἡλικία, κατέπληξε τόν κόσμο μέ τίς μακρές ἀγρυπνίες, τίς νηστεῖες καί τίς ἄλλες κακουχίες, τίς ὁποῖες ἐπέβαλλε στόν ἑαυτό της. Προσευχόταν μέ δάκρυα στήν Βασίλισσα τῶν Οὐρανῶν νά φωτίσει τόν δρόμο της καί νά τήν ἀξιώσει νά ἐπισκεφθεῖ τούς Ἁγίους Τόπους.
Ἡ προσευχή της, ἀσφαλῶς, εἰσακούσθηκε καί πολύ σύντομα τῆς δόθηκε εὐκαιρία ν’ἀναχωρήσει γιά τά Ἱεροσόλυμα. Ἀφοῦ προσκύνησε μέ εὐλάβεια τόν Πανάγιο Τάφο τοῦ Χριστοῦ καί ὅλα τά Ἅγια προσκυνήματα, πῆγε στήν ἔρημο τοῦ Ἰορδάνη , ἐκεῖ ὅπου ἡ Ὁσία Μαρία ἡ Αἰγυπτία ἀγωνίσθηκε ὑπεράνθρωπα. Ἐκεῖ ἡ νύμφη τοῦ Χριστοῦ Παρασκευή κατέληξε στή σκέψη, ὅτι αὐτός ἦταν ὁ πλέον κατάλληλος τόπος γιά νά γνωρίσει τήν μοναχική ζωή καί νά ὑπηρετήσει τόν Νυμφίο της Χριστό. Ἐγκαταβίωσε λοιπόν σ’ ἕνα γυναικεῖο κοινόβιο μοναστήρι, ἀγωνιζόμενη μέ ζῆλο σέ κάθε εἶδος μοναχικῆς πάλης, ὥστε ξεπέρασε πολύ σύντομα ὅλη τήν ἀδελφότητα.
Πέρασαν ἔτσι πέντε χρόνια. Μία νύκτα, ἐνῶ προσευχόταν, ἐμφανίσθηκε μπροστά της ἄγγελος Κυρίου καί τῆς εἶπε: «ἄφησε τήν ἔρημο καί γύρισε στήν πατρίδα σου, ὅπου θά ἐναποθέσεις τό σῶμα σου στή γῆ». Ἡ Ὁσία ὑπάκουη στήν ἐντολή τοῦ Κυρίου ἐγκατέλειψε ἀμέσως τήν ἀγαπημένη της ἔρημο.
Μετά ἀπό ἕνα δύσκολο καί ἐπικίνδυνο ταξίδι, ἔφθασε στήν πατρίδα της, στους Ἐπιβάτες. Ἐκεῖ, σύμφωνα μέ μία μαρτυρία, ἱδρυσε φιλόπτωχο ἀδελφότητα, με σκοπό τήν ἐνίσχυση τῶν πτωχῶν καί πασχόντων ἀνθρώπων.
Σύμφωνα ὅμως μέ ἄλλη μαρτυρία, πῆγε στήν Καλλικράτεια τῆς Ἀνατολικής Θράκης ὅπου διακόνησε στό ναό τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, ἀναλογιζόμενη διαρκῶς τήν ἐπικείμενη ὥρα τοῦ θανάτου της. Ὅταν κύλισαν δύο ὁλόκληρα χρόνια, ἄν καί ἦταν μόλις 27 ἐτῶν, μετατέθηκε στήν οὐράνια πατρίδα, ὅπου ἀπολαμβάνει τήν ἀνεκλάλητη εὐφροσύνη τῆς αἰωνίου μακαριότητας. Ἦταν τό ἔτος 1050 μ.Χ.
Οἱ Χριστιανοί ἐνταφίασαν μέ τιμές τό παρθενικό σῶμα τῆς Ὁσίας Παρασκευῆς, ἐπιστρέφοντας τό χῶμα στό χῶμα. Ἀπό τότε πέρασαν πολλά χρόνια καί ὅλοι στήν Καλλικράτεια λησμόνησαν τήν ἐνάρετη ξένη, πού ἀσκήτευε στόν τόπο τους.
Ὡστόσο, ὁ Θεός θέλοντας νά δοξάσει τήν δούλη Του, εὐδόκησε μία ἡμέρα γιά τήν ἀνεύρεση καί ἀνακομιδή τοῦ λειψάνου της, μέ τόν ἑξῆς τρόπο: Ἡ θάλασσα ξέβρασε στήν παραλία τῆς Καλλικράτειας τό πτῶμα κάποιου ἁμαρτωλοῦ ναυτικοῦ. Οἱ ντόπιοι ἀποφάσισαν νά τό θάψουν. Καθώς ὅμως ἐκεῖνοι ἀνύποπτοι ἐσκαβαν, εἶδαν ξαφνικά ἕνα ἄφθαρτο σῶμα. Παρ’ ὅλη τήν ἔκπληξη πού ἔνοιωσαν, πέταξαν τό δύσοσμο σῶμα τοῦ ναύτη μέσα στόν ἴδιο τάφο καί τόν σκέπασαν γρήγορα.
Τότε ἡ Ὁσία Παρασκευή ἐμφανίσθηκε σέ ὄνειρο, σ’ ἕναν Ἅγιο ἀσκητή καί τοῦ παρήγγειλε αὐστηρά ν’ἀπομακρύνει τίς βρωμισμένες σάρκες ἀπό κοντά της, διότι τοῦ ἐξήγησε: « ἥλιος γάρ οὖσα καί φῶς οὐ δύναμαι σκότους καί δυσωδίας ἀνέχεσθαι». Συγχρόνως τοῦ ἀπεκάλυψε τό ὄνομά της καί τοῦ ἔδειξε τόν τόπο, ὅπου ἦταν θαμμένο τό σῶμα της.
Κατάπληκτος ὁ ἡσυχαστής ἀπό τό ὅραμα ἔτρεξε τό πρωί, μαζί μέ ὅλο τό λαό στόν τάφο τῆς ὁσίας. Πράγματι, σκάβοντας ἀνακάλυψαν τό σεπτό σκήνωμα τῆς Ὁσίας Παρασκευῆς. Τό σῶμα της ἦταν ἄφθαρτο καί ἀκέραιο καθώς καί πλημμυρισμένο ἀπό μία ἀπερίγραπτη γλυκειά εὐωδία. Ἔπειτα ἀνακόμισαν τό ἱερό λείψανο καί τό μετέφεραν μέ τήν πρέπουσα τιμή στό Ναό τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων.
Ἀργότερα ἀνήγειραν στήν Καλλικράτεια λαμπρότατο Ναό πρός τιμή της, ὅπου ἐναπέθεσαν, ὡς πολύτιμο θησαύρισμα, τό χαριτόβρυτο λείψανο τῆς Ὁσίας Παρασκευῆς. Καί οἱ Ἐπιβατινοί, βέβαια, θεωροῦσαν τήν ὁσία πολιοῦχο τους καί πολλές φορές τῆς ἀπέδωσαν τή σωτηρία τῆς κωμόπολής τους.
Τό σεπτό σκήνωμα τῆς Ὁσίας παρέμεινε στήν Καλλικράτεια πολλά ἔτη. Ὅταν ὅμως οἱ Φράγκοι σταυροφόροι κυρίευσαν τήν Κωνσταντινούπολη, μεταξύ ἄλλων ἁγίων λειψάνων σύλησαν καί τό ἱερό λείψανο τῆς Ὁσίας Παρασκευῆς. Τότε ὁ βασιλιᾶς τῶν Βουλγάρων Ἰωάννης Ἀσέν ὁ Β΄, ἐντυπωσιασμένος ἀπό τήν θαυματουργική δύναμη τῆς ὁσίας, πίεσε ἀσφυκτικά τίς λατινικές ἀρχές τῆς Κωνσταντινουπόλεως νά τοῦ παραδώσουν τό Ἅγιο λείψανο. Πράγματι, ἔφερε τό ἱερό λείψανο μέ πολλές τιμές στό Τύρνοβο τῆς Βουλγαρίας, ὅπου καί παρέμεινε ἀπό τό 1238 μ.Χ. ἕως τό 1393 μ.Χ., δηλαδή 151 ἔτη.
Ἔπειτα ὁ Βογιαζήτ Α΄ τό ἐδώρισε στόν ἡγεμόνα τῆς Βλαχίας, ὁ ὁποῖος τό μετέφερε στό Βελιγράδι τῆς Σερβίας, ὅπου παρέμεινε ἕως τό 1521 μ.Χ. Ἐν τῷ μεταξύ οἱ Τοῦρκοι κυρίευσαν τό Βελιγράδι καί ὅλα τά Βαλκανία. Τότε ὁ σουλτᾶνος Σουλεϋμάν ὁ Μέγας μετέτρεψε τόν κεντρικό ναό τοῦ Βελιγραδίου σέ τζαμί καί ἐπώλησε τό ἱερό λείψανο τῆς Ὁσίας Παρασκευῆς, μαζί μέ ἄλλα κειμήλια, στόν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ἔναντι 12 χιλιάδων δουκάτων. Τό ἱερό λείψανο ἐναποτέθηκε στό ναό τῆς Παμμακαρίστου.
Τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, ὡστόσο, βρισκόταν σέ δεινή οἰκονομική κατάσταση. Τό χρέος του, ἐξ’ αἰτίας τῆς φορολογίας, συνεχῶς αὐξανόταν. Στήν κρίσιμη ἐκείνη ἐποχή, ὁ ἡγεμόνας τῆς Μολδαβίας Βασίλειος Λούπου, ὁ ὁποῖος ἦταν ἔνθερμος θιασώτης τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων, πλήρωσε τό ὑπέρογκο χρέος τοῦ Πατριαρχείου. Ὁ δέ Πατριάρχης Παρθένιος ὁ γέρων (1639-1644 μ.Χ.) εἰς ἔνδειξη εὐγνωμοσύνης, τοῦ ἐδώρισε τό λείψανο τῆς Ὁσίας Παρασκευῆς τῆς Ἐπιβατινῆς. Ἔτσι τό ἔτος 1641 μ.Χ. τά ἅγια λείψανα μεταφέρθηκαν στό Ἰάσιο τῆς Ρουμανίας μέ μεγάλη ἐπισημότητα, συνοδευόμενα ἀπό κλῆρο καί λαό μέ ἀναμμενες λαμπάδες στά χέρια καί τοποθετήθηκαν στόν Καθεδρικό Ναό τῶν Ἀγίων Τριῶν Ἱεραρχῶν.
Ἀξίζει νά σημειωθεῖ, ὅτι στό προαύλιο αὐτοῦ τοῦ Ναοῦ ὁ Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης ὕψωσε τό λάβαρο τῆς ἐπαναστάσεως τήν 22α Φεβρουαρίου τοῦ 1821 μ.Χ.
Τήν νύκτα τῆς 26ης πρός τήν 27η Δεκεμβρίου τοῦ 1888 μ.Χ. ξέσπασε ξαφνικά στό Ναό πυρκαγιά καί τό ἅγιο λείψανο τῆς Ὁσίας Παρασκευῆς κυκλώθηκε ἀπό τίς φλόγες. Ὁ Μητροπολίτης Μολδαβίας Ἰωσήφ Νανιέσκου (1818-1902 μ.Χ.) καθώς καί πλῆθος λαοῦ ἔσπευσαν στό Ναό. Καί ὅταν εἶδαν, ὅτι τό πολυτιμότερο κειμήλιο τῆς Μολδαβίας παραδόθηκε στή φωτιά, ἔκλεγαν ἀπαρηγόρητα. Ἀλλ’ ὅταν ἡ φωτιά κατασίγασε, εἶδαν κατάπληκτοι, ὅτι, ἐνῶ εἶχαν καεῖ τά πάντα, τό Ἅγιο λείψανο τῆς Ὁσίας εἶχε παραμείνει ἀκέραιο καί ἀδιαλώβητο. Εἶχε λειώσει μόνο ἡ ἀργυρή ἐπένδυσή του. Ἀφοῦ λοιπόν κατασκεύασαν καινούρια ἀσημένια λειψανοθήκη, μετέφεραν τό Ἅγιο σκήνωμα στό νέο μεγαλοπρεπῆ Ναό τοῦ Ἰασίου, πού τιμᾶται στό ὄνομα της, ὅπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα.
Τό Ἅγιο λείψανο τῆς Ὁσίας, πού ὁμοιάζει μέ ζωντανό ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος κοιμᾶται, ἔγινε γιά ὅλη τήν Ρουμανία ἀστείρευτη πηγή ἰάσεων καί εὐλογίας. Ἡ δέ Ὁσία Παρασκευή εἶναι ἐξ’ ἴσου δημοφιλής μέ τούς ἄλλους Ἁγίους, οἱ ὁποῖοι τιμῶνται ἰδιαίτερα στά Βαλκάνια. Εἶναι ἐπίσης καί πολιοῦχος τῶν Νέων Ἐπιβατῶν Θεσσαλονίκης.
Ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τήν μνήμη τῆς Ὁσίας Παρασκευῆς τῆς Ἐπιβατινῆς τήν 14η Ὀκτωβρίου.
Βιβλιογραφία: ( γιά τόν βίο τῆς Ὁσίας Παρασκευῆς τῆς Νέας)
1. Θρησκευτική καί Ἠθική Ἐγκυκλοπαίδεια: Α. Μαρτίνου. Τόμος 6ος, Ἀθῆναι 1965, στῆλ. 683-684, λῆμμα «Ἰάσιον». Τόμος 10ος, Ἀθῆναι 1960, στῆλ. 47-48, λῆμμα «Παρασκευή Ἁγία»
2. Ἀλησμόνητες Πατρίδες τοῦ Ἐλληνισμοῦ, Ἀνατολική Θράκη-Κωνσταντινούπολη-Ἀνατολική Ρωμυλία. Τόμος 7ος, Ἐκδόσεις "Κεσόπουλος" σελ.258
3. Βίος, Παράκλησις καί Μακαριστάρια τῆς Ὁσίας Παρασκευῆς τῆς Νέας Ἐπιβατινῆς, ἐκδόσεις " Ὀρθόδοξος Κυψέλη" Θεσσαλονίκη
4. Ὁ Βίος τῆς Ὁσίας Μητρός ἡμῶν Παρασκευῆς τῆς Νέας τῆς ἐξ’ Ἐπιβατῶν τῆς Θράκης, Θεσσαλονίκη 1996
5. Ἱερομ. Ἰωαννικίου Μπάλαν: Ρουμανικό Γεροντικό
6. Ἔκδοσις " Ὀρθόδοξος Κυψέλη", Θεσσαλονίκη 1985, σελ. 92 καί 302
7. Μανουήλ Ι. Γεδεών: Πατριαρχικοί Πίνακες, ἐν Κωνσταντινούπολει σελ.572
8. Ὁ Μέγας Συναξαριστής τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας: Βίκτωρος Ματθαίου. Τόμος Ι΄, Ἔκδοσις Β΄, Ἀθῆναι 1964, σελ. 314-320
